Ray's Stories

Στο πλαίσιο ενός αφιερώματος για τον Ισπανικό Εμφύλιο που ετοιμάζω στην εφημερίδα, χάθηκα για τα καλά το τελευταίο διάστημα σε εκατοντάδες σελίδες βιβλίων που αντλούν την έμπνευσή τους από αυτό το θέμα.  Συγκλονιστικές μαρτυρίες, αφηγήσεις, γεγονότα, πασπαλισμένα όλα με τη λογοτεχνική ικανότητα του εκάστοτε δημιουργού, ήρωες και αντιήρωες, περιγραφές που δένουν το στομάχι σου κόμπο, ωστόσο, από ένα σημείο και μετά οι ιστορίες επαναλαμβάνονται με μικρές ή λιγότερο μικρές διαφορές.  Ένας Εμφύλιος ήταν.  «Διαβάζοντας κάποιους συγγραφείς, ακούγοντας κάποιους πολιτικούς και βλέποντας κάποιες ταινίες, σχηματίζουμε την εντύπωση ότι η πάλη ενάντια στον φρανκισμό ήταν σχεδόν ένα παιχνίδι», γράφουν οι N. Sartorius και J. Alfaya στην εισαγωγή του βιβλίου του Ρόσα.  Το Μάταιο Χθες που διαφέρει απ' όλα τα παραπάνω, διαπνέεται απ' την πρώτη έως την τελευταία σελίδα του από έναν πικρό σαρκασμό. Είναι το βιβλίο που γράφει για το Μετά, αλλά για να γράψεις για το Μετά, πρέπε...

Τέσσερις ιστορίες απ' τον Ισπανικό Εμφύλιο που συγκλονίζουν τον αναγνώστη με την αυθεντικότητά τους και το δυνατό, συμπυκνωμένο γράψιμο του Μέντεθ, ενός ανθρώπου που δεν εξέδωσε τίποτε άλλο στη ζωή του παρά μόνο αυτές.  Οι λέξεις του Μέντεθ αφηγούνται 4 ήττες, μία για κάθε χρονιά, απ' το 1939 έως το 1942. Ο Εμφύλιος έχει τελειώσει και η Ισπανία ζει μέσα στη φρίκη του φασιστικού καθεστώτος.  Στην πρώτη ιστορία-ήττα παρακολουθούμε την πορεία ενός λοχαγού του Φρανκικού στρατού, ο οποίος πήγε στον πόλεμο για να «προστατέψει όσα ήταν δικά του» . Καλλιεργημένος, γόνος εύπορης οικογένειας θα αναλάβει πόστο στον ανεφοδιασμό των στρατευμάτων και δεν θα βρεθεί ποτέ στην πρώτη γραμμή, δεν θα πυροβολήσει, δεν θα τραυματιστεί, απλώς και μόνο θα επιλέξει να παραδοθεί στους δημοκρατικούς, ελάχιστες ώρες πριν η Μαδρίτη πέσει στα χέρια του Φράνκο.  Αυτή και μόνο η τεράστια αντίθεση (ποιός παραδίδεται όταν η πλευρά στην οποία ανήκει κερδίζει τον πόλεμο;) γίνεται ο σπόρος για να ανθίσε...

Φέτος είναι η επέτειος των 80 χρόνων απ' την έναρξη του Ισπανικού Εμφυλίου. Σ' ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο, πρόκειται για την σύρραξη που προηγήθηκε του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μεταξύ των φασιστών-ναζιστών και των κομμουνιστών-φιλελεύθερων-αναρχικών-σοσιαλιστών, μια σύρραξη που έκλεισε τον κύκλο της με τον Ελληνικό Εμφύλιο που ολοκληρώθηκε το 1949.  Το βιβλίο του Θέρκας που έχει πολυδιαφημιστεί, μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο, μου άφησε αμφιλεγόμενα συναισθήματα. Ο συγγραφέας παραδέχεται ότι δεν πρόκειται για μυθιστόρημα, αλλά για ένα ιστορικό αφήγημα. Ως αναγνώστης μπερδεύτηκα λίγο, βαρέθηκα σε κάποια σημεία, ειδικά στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, ωστόσο με αποζημίωσε -εν μέρει- το τέλος του.  Κατ' εμέ το βιβλίο του Θέρκας δεν επικεντρώνεται τόσο στον Εμφύλιο που τσάκισε τη χώρα του, όσο στη σύγκριση ήρωα-αντιήρωα που επιχειρεί να παρουσιάσει στα δύο από τα τρία μέρη του βιβλίου.  Απ' τη μια, στο μεγαλύτερο μέρος, ξεθάβει την ιστορία του Ραφαέλ Σάντσεθ Μ...