Η Αηδονόπιτα, του Ισίδωρου Ζουργού
Μπορεί μια υποβλητική γραφή να σε κάνει να δακρύσεις; Κατά πως φαίνεται ναι. Κοντοζύγωνα προς το τέλος σαν ένοιωσα να βουρκώνω, ενώ δυο μέρες τώρα δεν ήθελα να τελειώσει το βιβλίο. Και μιας κι αισθάνθηκα ακριβώς τα ίδια και στο "Σκηνές απ' το βίο του Ματίας Αλμοσίνο", του ίδιου συγγραφέα, κατέληξα πως ο Ζουργός θρονιάστηκε επάξια στο πάνθεον των αγαπημένων μου συγγραφέων. Ναι, η νεοελληνική λογοτεχνία είναι εδώ και όσο έχει συγγραφείς σαν τον Ζουργό δεν έχει να φοβάται τίποτα!
Είναι άτιμο πράμα το ιστορικό μυθιστόρημα. Δεν φτάνει μόνο η τέχνη της γλώσσας, θέλει έρευνα ιστορική που θα την εντάξεις αρμονικά στην πλοκή του βιβλίου σου. Θέλει γνώση της εποχής που διαπραγματεύεσαι, θέλει χαρακτήρες ολόσωστους, ολοκληρωμένους τους οποίους πρέπει να σμιλέψεις έτσι ώστε να γίνουν κομμάτι της ίδιας της Ιστορίας και να μην ξενίσουν τον αναγνώστη.
Πάνω κάτω τα ίδια έγραφα και τον περασμένο Ιούνη σαν τελείωσα το προηγούμενο βιβλίο του Ζουργού με ήρωα τον Ματίας Αλμοσίνο. Σαν λοιπόν μου ξαναγεννήθηκε η ανάγκη να διαβάσω ιστορικό μυθιστόρημα έπιασα την "Αηδονόπιτα", το καλύτερο, όπως είχα ακούσει, βιβλίο του.
Το βιβλίο εξελίσσεται ιστορικά στην περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης. Στα μέρη μας φτάνει ένας ξενομερίτης, απ' τους εκατοντάδες που ήρθαν στην Ελλάδα εκείνα τα χρόνια, πολέμιοι της Απολυταρχίας.
Έρχεται μακριά, απ' τη Βοστόνη, με την ερωτική απογοήτευση να φωλιάζει στην καρδιά του. Ο έρωτάς του για τους αρχαίους Έλληνες όπως τους διδάχτηκε στην πατρίδα του παραμένει ζωντανός, αγνός, πανίσχυρος και τον καθοδηγεί. Μαζί του κουβαλάει κι ένα αντίτυπο απ' το Childe Harold's Piligrimage του Λόρδου Βύρωνα. Πάνω απ' όλα όμως αναζητά τη λύτρωση στα πέρατα του κόσμου, σε μια γνωστή χώρα απ' τα βιβλία αλλά τόσο άγνωστη στον ίδιο.
Το βιβλίο ακολουθεί τη λογική του ημερολογίου και σε μεγάλο μέρος του, εκείνο της γραφής μέσω των επιστολών. Ο ήρωας, ο Γκάμπριελ, γράφει στην αγαπημένη του Ελίζαμπεθ που βρίσκεται στη Βοστόνη, παντρεμένη πιθανότατα με κάποιον απ' την τάξη της. Ο Γκάμπριελ γνωρίζει πως το ημερολόγιο αυτό ίσως να μην φτάσει ποτέ στα χέρια της αλλά η Ελίζαμπεθ είναι το αποτέλεσμα, δεν είναι η αιτία της καταγραφής της Ιστορίας.
Και κάπως έτσι αρχίζει το ταξίδι που θα κρατήσει κάποια χρόνια. Απ' τους ντόκους της Βοστόνης, στο λιμάνι της Μασσαλίας, στη συνέχεια στα βράχια της Μάλτας, στην καθαρότητα του Αιγαίου όπως αποτυπώνεται στη Νάξο, στην πολύβουη και πονεμένη Θεσσαλονίκη και όλος ο δρόμος μετά με τα πόδια ως την δοξασμένη Ρούμελη και τη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου.
Το ταξίδι αυτό έχει γνωριμίες και κινδύνους. Μυρίζει Έρωτα και βρομάει μπαρούτη. Ακονίζει γιαταγάνια και καρδιές στην πέτρα. Μετράει καημούς κι απουσίες. Ξεδιψάει με νερό απ' τις πηγές των βουνών και μουσκεύει απ' τις βροχές και τα χιόνια. Χωρίζει δικαίους και αδίκους και από κοντά η Μοίρα που γνέθει το δικό της υφαντό, μπλέκοντας στις κλωστές της τους ήρωες.
"Η Άνοιξη ήταν αυτή που άνοιξε τελικά τις πόρτες του Μεσολογγίου. Το πάρσιμο έγινε απ' τις μυρωδιές της, αυτές σήκωσαν τα μάνταλα στις καστρόπορτες, τ' αγριολούλουδα στις πλαγιές του Ζυγού, η ευωδιά απ' τα μωρά των φύλλων στα πλατάνια του Αγίου Συμεών, οι ανθισμένες λεμονιές της Ναυπακτίας. Το δέλεαρ μιας εαρινής θυσίας και ταφής ήταν ακατανίκητο...", σελ. 475.
Ένα σημαντικό μέρος του βιβλίου αφορά στην πολιορκία του Μεσολογγίου απ' τον Κιουταχή και τον Ιμπραήμ που οδήγησε στην ηρωϊκή Έξοδο, το Πάσχα του 1826. Η Έξοδος ήταν εκείνη που μ΄ έκανε να βουρκώσω απ' την ένταση και την περιγραφή και την Τέχνη του συγγραφέα ν' αποτυπώνει μπροστά σου την ίδια την Ιστορία με μοναδικό του όπλο τη γραφή του. Κι αυτό είναι Ταλέντο.
Δεν ξέρω τι περιμένουν οι κριτικοί της λογοτεχνίας απ' τον Ζουργό και για να είμαι ειλικρινής δεν με νοιάζει. Ως αναγνώστης του βγάζω το καπέλο στον χειρισμό της γλώσσας, στην υποβλητική γραφή που αναπαριστά τέλεια την εποχή στην οποία αναφέρεται, στο στήσιμο των χαρακτήρων και στο γεγονός ότι δεν καταφεύγει σ' εντυπωσιασμούς και τεχνάσματα για να στήσει το οικοδόμημά του: Τα βιβλία του Ζουργού υπάγονται στα κλασικά μυθιστορήματα με αρχή, μέση, τέλος και μπόλικο ταλέντο ανάμεσα. Αυτά.
*Οφείλω να παρατηρήσω επίσης και τους... "δεσμούς" του Ισίδωρου Ζουργού με το βιβλίο του Γουίλιαμ Μέικπις Θάκερεϊ, "Τα Απομνημονεύματα του Μπάρι Λίντον" το οποίο έγινε ταινία απ' τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Έχουμε και λέμε λοιπόν:
- Το όνομα του ήρωα του Ζουργού είναι Γκάμπριελ Θάκερεϊ Λίντον.
- Ο ήρωας του Ζουργού είναι ένας τυχοδιώκτης που αναζητά τη μοίρα του στην επαναστατημένη Ελλάδα του 19ου αιώνα. Ο Μπάρι Λίντον είναι ομοίως ένας "αντιήρωας", ένας τυχοδιώκτης στην Ευρώπη των πολέμων του ίδιου αιώνα.
- Τόσο ο ήρωας του Ζουργού όσο και ο Λίντον ερωτεύονται το λάθος πρόσωπο απ' το στενό τους περιβάλλον: ο Μπάρι Λίντον την εξαδέλφη του, η ήρωας του Ζουργού την κόρη του ανθρώπου που τον υιοθέτησε. Και είναι αυτοί οι ανεκπλήρωτοι έρωτες που θ' αναγκάσουν τους ήρωες ν' αναζητήσουν τη μοίρα τους αλλού, μέσα στη φωτιά και στο χαμό.
Η ΑΗΔΟΝΟΠΙΤΑ
του Ισίδωρου Ζουργού
σελ. 588 - εκδ. Πατάκη
Είναι άτιμο πράμα το ιστορικό μυθιστόρημα. Δεν φτάνει μόνο η τέχνη της γλώσσας, θέλει έρευνα ιστορική που θα την εντάξεις αρμονικά στην πλοκή του βιβλίου σου. Θέλει γνώση της εποχής που διαπραγματεύεσαι, θέλει χαρακτήρες ολόσωστους, ολοκληρωμένους τους οποίους πρέπει να σμιλέψεις έτσι ώστε να γίνουν κομμάτι της ίδιας της Ιστορίας και να μην ξενίσουν τον αναγνώστη.
Πάνω κάτω τα ίδια έγραφα και τον περασμένο Ιούνη σαν τελείωσα το προηγούμενο βιβλίο του Ζουργού με ήρωα τον Ματίας Αλμοσίνο. Σαν λοιπόν μου ξαναγεννήθηκε η ανάγκη να διαβάσω ιστορικό μυθιστόρημα έπιασα την "Αηδονόπιτα", το καλύτερο, όπως είχα ακούσει, βιβλίο του.
Το βιβλίο εξελίσσεται ιστορικά στην περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης. Στα μέρη μας φτάνει ένας ξενομερίτης, απ' τους εκατοντάδες που ήρθαν στην Ελλάδα εκείνα τα χρόνια, πολέμιοι της Απολυταρχίας.
Έρχεται μακριά, απ' τη Βοστόνη, με την ερωτική απογοήτευση να φωλιάζει στην καρδιά του. Ο έρωτάς του για τους αρχαίους Έλληνες όπως τους διδάχτηκε στην πατρίδα του παραμένει ζωντανός, αγνός, πανίσχυρος και τον καθοδηγεί. Μαζί του κουβαλάει κι ένα αντίτυπο απ' το Childe Harold's Piligrimage του Λόρδου Βύρωνα. Πάνω απ' όλα όμως αναζητά τη λύτρωση στα πέρατα του κόσμου, σε μια γνωστή χώρα απ' τα βιβλία αλλά τόσο άγνωστη στον ίδιο.
Το βιβλίο ακολουθεί τη λογική του ημερολογίου και σε μεγάλο μέρος του, εκείνο της γραφής μέσω των επιστολών. Ο ήρωας, ο Γκάμπριελ, γράφει στην αγαπημένη του Ελίζαμπεθ που βρίσκεται στη Βοστόνη, παντρεμένη πιθανότατα με κάποιον απ' την τάξη της. Ο Γκάμπριελ γνωρίζει πως το ημερολόγιο αυτό ίσως να μην φτάσει ποτέ στα χέρια της αλλά η Ελίζαμπεθ είναι το αποτέλεσμα, δεν είναι η αιτία της καταγραφής της Ιστορίας.
Το ταξίδι αυτό έχει γνωριμίες και κινδύνους. Μυρίζει Έρωτα και βρομάει μπαρούτη. Ακονίζει γιαταγάνια και καρδιές στην πέτρα. Μετράει καημούς κι απουσίες. Ξεδιψάει με νερό απ' τις πηγές των βουνών και μουσκεύει απ' τις βροχές και τα χιόνια. Χωρίζει δικαίους και αδίκους και από κοντά η Μοίρα που γνέθει το δικό της υφαντό, μπλέκοντας στις κλωστές της τους ήρωες.
"Η Άνοιξη ήταν αυτή που άνοιξε τελικά τις πόρτες του Μεσολογγίου. Το πάρσιμο έγινε απ' τις μυρωδιές της, αυτές σήκωσαν τα μάνταλα στις καστρόπορτες, τ' αγριολούλουδα στις πλαγιές του Ζυγού, η ευωδιά απ' τα μωρά των φύλλων στα πλατάνια του Αγίου Συμεών, οι ανθισμένες λεμονιές της Ναυπακτίας. Το δέλεαρ μιας εαρινής θυσίας και ταφής ήταν ακατανίκητο...", σελ. 475.
Ένα σημαντικό μέρος του βιβλίου αφορά στην πολιορκία του Μεσολογγίου απ' τον Κιουταχή και τον Ιμπραήμ που οδήγησε στην ηρωϊκή Έξοδο, το Πάσχα του 1826. Η Έξοδος ήταν εκείνη που μ΄ έκανε να βουρκώσω απ' την ένταση και την περιγραφή και την Τέχνη του συγγραφέα ν' αποτυπώνει μπροστά σου την ίδια την Ιστορία με μοναδικό του όπλο τη γραφή του. Κι αυτό είναι Ταλέντο.
Δεν ξέρω τι περιμένουν οι κριτικοί της λογοτεχνίας απ' τον Ζουργό και για να είμαι ειλικρινής δεν με νοιάζει. Ως αναγνώστης του βγάζω το καπέλο στον χειρισμό της γλώσσας, στην υποβλητική γραφή που αναπαριστά τέλεια την εποχή στην οποία αναφέρεται, στο στήσιμο των χαρακτήρων και στο γεγονός ότι δεν καταφεύγει σ' εντυπωσιασμούς και τεχνάσματα για να στήσει το οικοδόμημά του: Τα βιβλία του Ζουργού υπάγονται στα κλασικά μυθιστορήματα με αρχή, μέση, τέλος και μπόλικο ταλέντο ανάμεσα. Αυτά.
*Οφείλω να παρατηρήσω επίσης και τους... "δεσμούς" του Ισίδωρου Ζουργού με το βιβλίο του Γουίλιαμ Μέικπις Θάκερεϊ, "Τα Απομνημονεύματα του Μπάρι Λίντον" το οποίο έγινε ταινία απ' τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Έχουμε και λέμε λοιπόν:
- Το όνομα του ήρωα του Ζουργού είναι Γκάμπριελ Θάκερεϊ Λίντον.
- Ο ήρωας του Ζουργού είναι ένας τυχοδιώκτης που αναζητά τη μοίρα του στην επαναστατημένη Ελλάδα του 19ου αιώνα. Ο Μπάρι Λίντον είναι ομοίως ένας "αντιήρωας", ένας τυχοδιώκτης στην Ευρώπη των πολέμων του ίδιου αιώνα.
- Τόσο ο ήρωας του Ζουργού όσο και ο Λίντον ερωτεύονται το λάθος πρόσωπο απ' το στενό τους περιβάλλον: ο Μπάρι Λίντον την εξαδέλφη του, η ήρωας του Ζουργού την κόρη του ανθρώπου που τον υιοθέτησε. Και είναι αυτοί οι ανεκπλήρωτοι έρωτες που θ' αναγκάσουν τους ήρωες ν' αναζητήσουν τη μοίρα τους αλλού, μέσα στη φωτιά και στο χαμό.
Η ΑΗΔΟΝΟΠΙΤΑ
του Ισίδωρου Ζουργού
σελ. 588 - εκδ. Πατάκη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου