Στον Καθένα Αυτό που του Αξίζει, του Λεονάρντο Σάσα
φαρμακοποιός και ο γιατρός βρίσκονται δολοφονημένοι ενώ είχαν πάει για κυνήγι. Το εντυπωσιακό είναι πως λίγες μόλις μέρες πριν, ο φαρμακοποιός είχε λάβει μια απειλητική επιστολή στην οποία δεν έδωσε σημασία. Οι έρευνες των αρχών αποβαίνουν σύντομα άκαρπες, καθώς δεν φαίνεται να υπάρχουν ύποπτοι. Οι προεστοί του χωριού αναλώνονται σε υποθέσεις και κουτσομπολιά και μόνο ένας νεαρός καθηγητής, λάτρης της λογοτεχνίας και των βιβλιοκριτικών δημοσιεύσεων επιχειρεί να συνθέσει το παζλ του μυστηρίου. Αυτή είναι με λίγα λόγια η υπόθεση.
Ο Λεονάρντο Σάσα (1921-1989) καταγράφεται ως ένας απ' τους μεγαλύτερους συγγραφείς της Σικελίας, αυτού του κομματιού της Ιταλίας που θεωρεί τον εαυτό του ακόμα και σήμερα ανεξάρτητο από την ηπειρωτική χώρα. Έζησε και εργάστηκε για πολλά χρόνια στο νησί, υπήρξε πολέμιος της καθολικής εκκλησίας και Αριστερός (παρά το γεγονός ότι ο πατέρας του είχε ασπαστεί τον φασισμό του Μουσολίνι).
Στη Σικελία οι άνθρωποι σπάνια μιλούν για την Μαφία. Μπορεί να την περιγράψουν πίσω από κλειστά παράθυρα και πόρτες, αλλά σίγουρα ποτέ δεν θα βγουν ανοιχτά να πουν το όνομά της. Κι ας γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα. Το ίδιο ακριβώς κάνει εδώ ο Σάσα, δίχως να ονοματίσει, υπονοεί, δείχνει, αναδεικνύει το ρόλο της Μαφίας στη σικελική γη, λίγα χρόνια μόλις μετά τη λήξη του Β' παγκοσμίου πολέμου. Χρονικά το βιβλίο τοποθετείται στις αρχές της δεκαετίας του 60, όπου το νησί λόγω φτώχειας έχει ερημώσει απ' τους νέους κι έχει συντελεστεί ένα μαζικό κύμα φυγής, κυρίως προς τις ΗΠΑ. Ο ιταλικός νότος, κομμάτι του οποίου αποτελεί η Σικελία είναι ξεχασμένος από την κεντρική κυβέρνηση και κινείται σε εντελώς διαφορετική ταχύτητα από τον ανεπτυγμένο βορρά, κατάσταση που επικρατεί ακόμα και σήμερα. Κατά συνέπεια η πλειονότητα του κόσμου στο βιβλίο του Σάσα είναι αγρότες, άνθρωποι του μεροκάματου, τεχνίτες, ενώ βέβαια υπάρχουν και οι προεστοί, ο συμβολαιογράφος, ο δικηγόρος, ο απόστρατος συνταγματάρχης, εκείνοι δηλαδή που έχουν το πάνω χέρι στη μικρή τους κοινότητα, με λίγα λόγια αυτό που λέμε «καλή κοινωνία».
Και βέβαια, η Εκκλησία παίζει το δικό της παιχνίδι σ' αυτό το ψηφιδωτό των χαρακτήρων. Απ' τη μια ο πρωτοπρεσβύτερος του χωριού και απ' την άλλη ένας μάλλον αντικομφορμιστής ιερέας, στο παρεκκλήσι της Σάντα Άννα, στον οποίο καταφεύγει ο ήρωας, ο καθηγητής, για περισσότερες συμβουλές πάνω στην έρευνά του. Σιγά, σιγά στο παιχνίδι μπαίνει και η πολιτική εξουσία, με βουλευτές, αριστερούς και μη -η Αριστερά αρχίζει και κάνει αισθητή την παρουσία της πλέον στην Ιταλία- με τον Σάσα να διακωμωδεί ως ένα βαθμό τις ιδεολογίες και την εφαρμογή τους από τα πολιτικά κόμματα.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο κινείται η πλοκή του μυστηρίου. Το βιβλίο δεν είναι νουάρ και μόνο ως αφορμή θα μπορούσε να το χαρακτηρίσει κανείς «αστυνομικό» από τη στιγμή που η κεντρική ιδέα αφορά μια διπλή δολοφονία. Είναι κάτι παραπάνω, μια καταγραφή της σικελικής γης και κοινωνίας στη δεκαετία του 60, μια κυνική πολλές φορές -και αρκετά σαρκαστική στο γράψιμό της- αναφορά σ' αυτόν τον ευλογημένο τόπο που δυστυχώς φαίνεται πως εδώ και χρόνια είναι καταδικασμένος στην εκμετάλλευση και την παρακμή. Το τέλος θα είναι, αν μη τι άλλο, ανατρεπτικό, σε πλήρη αντιδιαστολή με τον τίτλο του βιβλίου.
ΣΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΤΟΥ ΑΞΙΖΕΙ
του Λεονάρντο Σάσα
σελ. 157 - εκδ. Καστανιώτη
μτφ. Ανταίος Χρυσοστομίδης
Περισσότερα για τη Σικελία της εποχής εκείνης, στο εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του πρόσφατα χαμένου Ροβήρου Μανθούλη, «Σικελία, η γη που αιμορραγεί». ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου