Το Δείπνο, του Χέρμαν Κοχ
Για να είμαι ειλικρινής το άρχισα με τις καλύτερες των προθέσεων. Μου άρεσε η ιστορία που διάβασα στο εξώφυλλο και οι πρώτες σελίδες μού κέντρισαν το ενδιαφέρον για τη συνέχεια. Κάπου λίγο μετά τη μέση όμως, είδα την «κοιλιά» που δυστυχώς κράτησε ως το τέλος, παρά το γεγονός ότι αυτό το τέλος μόνο «καλό» δεν το λες. Ή έστω αναμενόμενο.
Ανατρέχω στη μνήμη μου για να βρω πόσοι δημιουργοί - όχι μόνο συγγραφείς, αλλά και σκηνοθέτες - οριοθέτησαν την πλοκή τους γύρω από ένα τραπέζι, γύρω από ένα δείπνο. Θυμάμαι λοιπόν την ταινία Festen του Τόμας Βίντεμπεργκ, την ταινία Le Prenom των Ματιέ Ντελαπόρτ και Αλεξάντρ ντε λα Πατεγιέρ (η οποία βασίστηκε σε θεατρικό τους), για να φτάσω στο «Μεγάλο Χριστουγεννιάτικο Τραπέζι» του Θόρντον Ουάιλντερ, αλλά και στο μυθιστόρημα του Πιέρ Ασσουλίν, «Οι Προσκεκλημένοι». Μοιραία κάνεις μια σύγκριση...
Η ιδέα του πλαισίου στο οποίο στήνεται το «Δείπνο» δεν είναι πρωτότυπη, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Κακό είναι κατά τη γνώμη μου, να έχεις μια πραγματικά καλή ιδέα ν' αναδείξεις και να καταλήγεις σε αποσπασματικές εξάρσεις, οι οποίες σκάνε σαν φυσαλίδες μέσα στο βάλτο της δημιουργικής γραφής όπου βυθίστηκε η ιδέα σου.
Εξηγούμαι: Σ' ένα ολλανδικό, σικ εστιατόριο - απ' αυτά που οι μερίδες είναι αντιστρόφως ανάλογες της τιμής τους - και όπου, όπως μαθαίνουμε, οι ελιές Πελοποννήσου σερβιρισμένες με δεντρολίβανο θεωρούνται γκουρμέ ορεκτικό, συναντιούνται δύο ζευγάρια. Ο Πάουλ με την Κλερ και ο Σερζ με την Μπαμπέτ. Ο Πάουλ και ο Σερζ είναι αδέλφια. Ο Σερζ - για πολλούς - θα είναι ο επόμενος πρωθυπουργός της Ολλανδίας, μιας και σε επτά μήνες η χώρα έχει εκλογές. Δείχνει να είναι τόσο χαρισματικός που η νίκη είναι σχεδόν στην τσέπη του.
Η ατμόσφαιρα είναι ηλεκτρισμένη από πριν. Είναι προφανές πως τα δύο ζευγάρια απασχολεί κάποιο θέμα. Θα φτάσουμε περίπου στη μέση του βιβλίου για να διαπιστώσουμε ποιο είναι. Θα περάσουν σελίδες όπου ο συγγραφέας ασχολείται σε υπέρμετρο βαθμό με τη συμπεριφορά του μετρ του εστιατορίου, δείχνοντας μια εμμονή - ανεξήγητη κατ' εμέ - στη σχολαστικότητά του. Προσπάθησα να βρω τη σύνδεση ή έστω μια κάποια αλληγορία σε σχέση με τον ψυχισμό των συνδαιτημόνων μα δεν τα κατάφερα.
Το ζουμί: Περίπου στη μέση του βιβλίου ανακαλύπτουμε ότι τα 16χρονα παιδιά των δύο οικογενειών, ο Μισέλ και ο Ρικ, έχουν διαπράξει ένα έγκλημα. Προμελετημένο; Όχι. Προσπαθώντας να σηκώσουν χρήματα από ένα εσωτερικό ΑΤΜ, πέφτουν πάνω σε μια άστεγη που κοιμάται εκεί. Τ' αγόρια που μόλις έχουν φύγει από ένα πάρτυ κι έχουν πιει κάποιες μπύρες παραπάνω, αντιδρούν σαν κακομαθημένοι έφηβοι και το κακό δεν αργεί να γίνει. Οι κάμερες της τράπεζας καταγράφουν - όχι πολύ καθαρά είναι η αλήθεια - όλο το περιστατικό και το υλικό παίζεται στην τηλεόραση και στο you tube.
Οι γονείς όμως ξέρουν. Ο λόγος που θα συναντηθούν στο εστιατόριο είναι απλός: Πρέπει να πάρουν μια κοινή απόφαση. Για το καλό των παιδιών τους και των ίδιων. Για να επανέλθει η ηρεμία στην αγία Ολλανδική οικογένεια. Νοικοκύρικα πράματα σα να λέμε.
Το αποτέλεσμα: Ουσιαστικά ο συγγραφέας μάς λέει πως για όλα φταίει μια ψυχιατρική πάθηση απ' την οποία πάσχει ο Πάουλ και η οποία κληρονομήθηκε στον γιο του Μισέλ. Θα μπορούσα να τη δεχθώ εν μέρει, αλλά όχι για το σύνολο. Πραγματική κορύφωση το βιβλίο δεν έχει και όμως, η ιστορία προσφέρεται για κάτι τέτοιο. Το τέλος που δίνεται θα μου άρεσε αν μπορούσε ο συγγραφέας να το υποστηρίξει ανάλογα πριν, πράγμα που δε νομίζω ότι γίνεται, είναι ένα τέλος βασισμένο σε σαθρά θεμέλια. Ένα τέλος εντυπωσιασμού και μόνο, για να πεις, «κοίτα τι έκαναν τα καθίκια» και ως εκεί.
Είναι όμως μόνο η επιφάνεια. Και η μεγάλη αδυναμία του βιβλίου απ' το οποίο περίμενα περισσότερα, με βάση το θέμα που διαπραγματεύεται, είναι ότι μένει στην επιφάνεια. Πατάει σε κλισέ τεχνικές, μέτρια δομημένες κι εκεί που περιμένεις να ξεπεταχτεί το εγώ του συγγραφέα, εκείνο το γαμημένο ταλέντο και να τα κάνει όλα μύλο, υποχωρεί και κλείνεται στην «ασφάλεια» των δομών της δημιουργικής γραφής.
Κάπως έτσι χάνονται οι ευκαιρίες να γράψεις ένα πραγματικά καλό βιβλίο...
ΤΟ ΔΕΙΠΝΟ
του Χέρμαν Κοχ
σελ. 306 - εκδ. Μεταίχμιο
μτφ. Μαρία Αγγελίδου
Ανατρέχω στη μνήμη μου για να βρω πόσοι δημιουργοί - όχι μόνο συγγραφείς, αλλά και σκηνοθέτες - οριοθέτησαν την πλοκή τους γύρω από ένα τραπέζι, γύρω από ένα δείπνο. Θυμάμαι λοιπόν την ταινία Festen του Τόμας Βίντεμπεργκ, την ταινία Le Prenom των Ματιέ Ντελαπόρτ και Αλεξάντρ ντε λα Πατεγιέρ (η οποία βασίστηκε σε θεατρικό τους), για να φτάσω στο «Μεγάλο Χριστουγεννιάτικο Τραπέζι» του Θόρντον Ουάιλντερ, αλλά και στο μυθιστόρημα του Πιέρ Ασσουλίν, «Οι Προσκεκλημένοι». Μοιραία κάνεις μια σύγκριση...Η ιδέα του πλαισίου στο οποίο στήνεται το «Δείπνο» δεν είναι πρωτότυπη, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Κακό είναι κατά τη γνώμη μου, να έχεις μια πραγματικά καλή ιδέα ν' αναδείξεις και να καταλήγεις σε αποσπασματικές εξάρσεις, οι οποίες σκάνε σαν φυσαλίδες μέσα στο βάλτο της δημιουργικής γραφής όπου βυθίστηκε η ιδέα σου.
Εξηγούμαι: Σ' ένα ολλανδικό, σικ εστιατόριο - απ' αυτά που οι μερίδες είναι αντιστρόφως ανάλογες της τιμής τους - και όπου, όπως μαθαίνουμε, οι ελιές Πελοποννήσου σερβιρισμένες με δεντρολίβανο θεωρούνται γκουρμέ ορεκτικό, συναντιούνται δύο ζευγάρια. Ο Πάουλ με την Κλερ και ο Σερζ με την Μπαμπέτ. Ο Πάουλ και ο Σερζ είναι αδέλφια. Ο Σερζ - για πολλούς - θα είναι ο επόμενος πρωθυπουργός της Ολλανδίας, μιας και σε επτά μήνες η χώρα έχει εκλογές. Δείχνει να είναι τόσο χαρισματικός που η νίκη είναι σχεδόν στην τσέπη του.
Η ατμόσφαιρα είναι ηλεκτρισμένη από πριν. Είναι προφανές πως τα δύο ζευγάρια απασχολεί κάποιο θέμα. Θα φτάσουμε περίπου στη μέση του βιβλίου για να διαπιστώσουμε ποιο είναι. Θα περάσουν σελίδες όπου ο συγγραφέας ασχολείται σε υπέρμετρο βαθμό με τη συμπεριφορά του μετρ του εστιατορίου, δείχνοντας μια εμμονή - ανεξήγητη κατ' εμέ - στη σχολαστικότητά του. Προσπάθησα να βρω τη σύνδεση ή έστω μια κάποια αλληγορία σε σχέση με τον ψυχισμό των συνδαιτημόνων μα δεν τα κατάφερα.
Το ζουμί: Περίπου στη μέση του βιβλίου ανακαλύπτουμε ότι τα 16χρονα παιδιά των δύο οικογενειών, ο Μισέλ και ο Ρικ, έχουν διαπράξει ένα έγκλημα. Προμελετημένο; Όχι. Προσπαθώντας να σηκώσουν χρήματα από ένα εσωτερικό ΑΤΜ, πέφτουν πάνω σε μια άστεγη που κοιμάται εκεί. Τ' αγόρια που μόλις έχουν φύγει από ένα πάρτυ κι έχουν πιει κάποιες μπύρες παραπάνω, αντιδρούν σαν κακομαθημένοι έφηβοι και το κακό δεν αργεί να γίνει. Οι κάμερες της τράπεζας καταγράφουν - όχι πολύ καθαρά είναι η αλήθεια - όλο το περιστατικό και το υλικό παίζεται στην τηλεόραση και στο you tube.
Οι γονείς όμως ξέρουν. Ο λόγος που θα συναντηθούν στο εστιατόριο είναι απλός: Πρέπει να πάρουν μια κοινή απόφαση. Για το καλό των παιδιών τους και των ίδιων. Για να επανέλθει η ηρεμία στην αγία Ολλανδική οικογένεια. Νοικοκύρικα πράματα σα να λέμε.
Το αποτέλεσμα: Ουσιαστικά ο συγγραφέας μάς λέει πως για όλα φταίει μια ψυχιατρική πάθηση απ' την οποία πάσχει ο Πάουλ και η οποία κληρονομήθηκε στον γιο του Μισέλ. Θα μπορούσα να τη δεχθώ εν μέρει, αλλά όχι για το σύνολο. Πραγματική κορύφωση το βιβλίο δεν έχει και όμως, η ιστορία προσφέρεται για κάτι τέτοιο. Το τέλος που δίνεται θα μου άρεσε αν μπορούσε ο συγγραφέας να το υποστηρίξει ανάλογα πριν, πράγμα που δε νομίζω ότι γίνεται, είναι ένα τέλος βασισμένο σε σαθρά θεμέλια. Ένα τέλος εντυπωσιασμού και μόνο, για να πεις, «κοίτα τι έκαναν τα καθίκια» και ως εκεί.
Είναι όμως μόνο η επιφάνεια. Και η μεγάλη αδυναμία του βιβλίου απ' το οποίο περίμενα περισσότερα, με βάση το θέμα που διαπραγματεύεται, είναι ότι μένει στην επιφάνεια. Πατάει σε κλισέ τεχνικές, μέτρια δομημένες κι εκεί που περιμένεις να ξεπεταχτεί το εγώ του συγγραφέα, εκείνο το γαμημένο ταλέντο και να τα κάνει όλα μύλο, υποχωρεί και κλείνεται στην «ασφάλεια» των δομών της δημιουργικής γραφής.
Κάπως έτσι χάνονται οι ευκαιρίες να γράψεις ένα πραγματικά καλό βιβλίο...
ΤΟ ΔΕΙΠΝΟ
του Χέρμαν Κοχ
σελ. 306 - εκδ. Μεταίχμιο
μτφ. Μαρία Αγγελίδου
Με απογοήτευση διαπιστώνω από ποικίλα ιστολόγια ότι τελικά το μυθιστόρημα αυτό είναι κατώτερο των προσδοκιών που δημιουργεί η κεντρική του ιδέα. Πλέον, μονάχα αν τύχει και πέσει στα χέρια μου μπορεί και να το διαβάσω.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌσο για τη μυθοπλασία που εκτυλίσσεται γύρω από ένα τραπέζι, θα ήθελα να συμπληρώσω το εξαίσιο υπαρξιακό μυθιτσόρημα "Dolce agonia' της Nancy Huston.
Είναι πραγματικά κρίμα. Θα μπορούσε να έχει απογειωθεί αλλά δεν.... Με ενδιαφέρον γκούγκλαρα το βιβλίο της Νάνσι Χιουστον που ομολογουμένως δεν γνώριζα. :)
Διαγραφή