Οι Φωνές του Ποταμού Παμάνο, του Ζάουμε Καμπρέ
Δήμαρχος της περιοχής είναι ο Βαλεντίν Τάργα, ο επονομαζόμενος «δήμιος της Τουρένα», ο οποίος φρόντισε να στείλει στο θάνατο πολλούς απ' τους ηττημένους δημοκρατικούς.
Ανάμεσα στα χωριατόσπιτα, δεσπόζει η οικία Γκραβάτ, όπου μένει η Ελιζέντα Βιλαμπρού, η αρχόντισσα της περιοχής, πλούσια και αδίστακτη ως εκεί που δεν παίρνει.
Την ώρα που ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος έχει αιματοκυλήσει την Ευρώπη, το χωριό είναι το πέρασμα τόσο για τους Εβραίους που αναζητούν διέξοδο απ' τη ναζιστική θηριωδία όσο και για τους αντάρτες που μετά την ήττα τους έχουν διαφύγει στη Γαλλία.
Σήμερα (60 χρόνια μετά, αρχές του 2000): Μια δασκάλα φτάνει στο χωριό. Συγκεντρώνει στοιχεία για τα σχολεία της περιοχής στα χρόνια του Εμφυλίου, προκειμένου να τα παρουσιάσει σε μια έκθεση. Στο σχεδόν γκρεμισμένο σχολείο, ανακαλύπτει σε μια κρύπτη, μια σειρά από γράμματα, που ο Ουριόλ Φουντέλιας είχε σκοπό να στείλει στο παιδί του, ένα παιδί που δεν αντίκρισε ποτέ στη ζωή του, απλώς και μόνο γνώριζε την ύπαρξή του. Είναι μια μαρτυρία για το τι πραγματικά συνέβη εκείνα τα σκοτεινά χρόνια.
Την ίδια ώρα, στην Ρώμη, στην Αγία Έδρα, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, έπειτα από συντονισμένες ενέργειες χρόνων της Ελιζέντα Βιλαμπρού, ετοιμάζεται ν' ανακηρύξει Άγιο, τον Ουριόλ Φουντέλιας...
Εδώ λοιπόν έχουμε 640 πυκνογραμμένες, χορταστικές σελίδες που καλύπτουν την ιστορία μιας οικογένειας για 60 χρόνια, τα περισσότερα εκ των οποίων κύλησαν κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Φράνκο.
Το ιστορικό φόντο προσφέρει απλόχερα συγκινήσεις. Απ' τη μια πλευρά η Ελιζέντα Βιλαμπρού, που στην αρχή του εμφυλίου είδε τον πατέρα της και τον αδελφό της να εκτελούνται απ' τους Δημοκρατικούς. Ορκίζεται εκδίκηση και χρησιμοποιεί τον Βαλεντίν Τάργα για να την πετύχει. Παράλληλα, με μαθηματική ακρίβεια, εξαπλώνει την οικονομική της αυτοκρατορία, έχοντας σχέσεις με μέλη της κυβέρνησης του Φράνκο, με στρατιωτικούς και γνωρίζοντας πότε αξίζει ν' ανοίξει τα πόδια της για να πετύχει αυτό που θέλει.
Απ' την άλλη πλευρά, ο Ουριόλ Φουντέλιας. Ένας άνθρωπος δίκαιος αλλά απίστευτα δειλός. Στη συνείδηση του χωριού αποτυπώνεται ως ο «φαλαγγίτης δάσκαλος», αυτός που χρησιμοποιεί το μάθημα που κάνει στα παιδιά, προκειμένου να αποσπά πληροφορίες για τα πιστεύω των οικογενειών τους και στη συνέχεια να τα παραθέτει στον Βαλεντίν Τάργα, στον εκτελεστή του καθεστώτος κι εκείνος να πράττει ανάλογα.
Είναι όμως έτσι τα πράγματα;
Πώς φτάνουμε στο σημείο η Βιλαμπρού να κάνει τα πάντα ώστε ν' ανακηρυχθεί άγιος ο Φουντέλιας τόσα χρόνια μετά; Τι κρύβει η ιστορία των δύο κεντρικών ηρώων, αλλά και η Ιστορία που κατασπάραξε την Ισπανία; Ποιοι ήταν οι ήρωες και ποιοί οι προδότες; Πόσο θα επηρεάσει τη ζωή της δασκάλας η ανακάλυψη των ιστορικών ντοκουμέντων; Ως που θα φτάσει για να μάθει και να αποκαταστήσει την αλήθεια; Τελικά, από ποιούς γράφεται η Ιστορία;
Αυτά είναι ορισμένα απ' τα ερωτήματα που θα κληθεί ν' απαντήσει ο αναγνώστης περιδιαβαίνοντας τις σελίδες του Καμπρέ. Ο τρόπος αφήγησης σε αρκετά σημεία μπορεί να ξενίσει αρκετούς, αλλά τον συνηθίζει κανείς από ένα σημείο και μετά, αρκεί να παραμένει συγκεντρωμένος στην ανάγνωση.
Στην ουσία και επειδή δεν επιθυμώ να αποκαλύψω περισσότερα απ' την πλούσια πλοκή του βιβλίου, ο Καμπρέ -του οποίου το τελευταίο βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά απ' τις εκδόσεις «Πόλις», έχει ήδη λάβει εξαιρετικές κριτικές- δημιούργησε έναν απίστευτα ισχυρό λογοτεχνικό κόσμο μέσα σ' αυτό το έργο του. Ήρωες σωστά σκιαγραφημένοι στον απόηχο της εποχής που δραστηριοποιούνται, πολιτική γραφή με αιχμές που αποτυπώνει την πραγματικότητα και μια γενναία ανάδειξη του ρόλου της Εκκλησίας, τόσο στη διαμόρφωση των γεγονότων στην εποχή του Φράνκο όσο και στην αναζήτηση της πίστης, στον αντίποδα μιας ιδεολογίας.
Βιβλίο βαρύ σαν Ιστορία.
ΟΙ ΦΩΝΕΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΠΑΜΑΝΟ
του Ζάουμε Καμπρέ
σελ. 643-μτφ. Ευρυβιάδης Σοφός
εκδ. Πάπυρος (σειρά Letras)
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου