Σιωπή, του Σιουσάκου Έντο
Βρισκόμαστε στην εποχή που η πολιτισμένη Δύση έχει ανακαλύψει τα οικονομικά θέλγητρα της Ασίας και της Ιαπωνίας. Οι διαβόητες εμπορικές εταιρείες της Ευρώπης σεργιανίζουν ανενόχλητες στις ανατολικές θάλασσες, γεμίζοντας τα σεντούκια τους χρυσάφι. Αλλά ενώ η πρόσβαση στην Κίνα αποδείχθηκε σχετικά εύκολη, στην Ιαπωνία τα πράγματα δεν είναι και τόσο ρόδινα. Η Ευρώπη λοιπόν αποφασίζει να παίξει άλλο ένα χαρτί, αυτό της διάδοσης του Χριστιανισμού, προκειμένου να εξαπλώσει τη δύναμη της Εκκλησίας και παράλληλα να κάνει πιο εύκολη την πρόσβαση στην αγορά της νέας χώρας.
Αυτό είναι το ιστορικό πλαίσιο των 16ου και 17ου αιώνα, όταν οι πρώτοι ιεραπόστολοι φτάνουν στην Ιαπωνία. Στην αρχή, η προσπάθειά τους στέφεται από επιτυχία, αρκετοί είναι οι Ιάπωνες που ασπάζονται τη νέα θρησκεία και χτίζονται ουκ ολίγες εκκλησίες. Όμως, η δουλειά χαλάει κάπου στα οικονομικά, με αποτέλεσμα τόσο οι ιεραπόστολοι όσο και οι πιστοί να μετατραπούν σε κυνηγημένους, σε πρόσωπα ανεπιθύμητα απ' τις τοπικές αρχές.
Δύο Ιησουίτες, αναλαμβάνουν την αποστολή να φτάσουν στην Ιαπωνία και να αναζητήσουν τον Φερέιρα, έναν απ' τους πρώτους ιεραπόστολους που πήγαν εκεί και για τον οποίο υπάρχει η φήμη ότι αποστάτησε. Πρόκειται για δύο νέους μοναχούς, με τη φλόγα του φανατισμού της καθολικής πίστης να καίει άσβεστη μέσα τους. Με τον εγωισμό καλύτερα -και αυτό υποδεικνύεται στο βιβλίο- ότι θα συναντήσουν ένα κοπάδι βάρβαρους που θα κληθούν να εκπολιτίσουν και να οδηγήσουν στο δρόμο του Θεού. Κάτι τέτοια έλεγαν και τα παλικάρια του Κορτέζ όταν εξολόθρευαν γενιές ιθαγενών στη Κεντρική και Νότια Αμερική.
Το βιβλίο είναι λίγο αργό στην αρχή, σαν αγγελοπουλική ταινία, ωστόσο, και ευτυχώς, το κλίμα αλλάζει όταν οι ιησουίτες γίνονται τελικά αντιληπτοί απ' τους τοπικούς άρχοντες και αρχίζει η καταδίωξη. Ο συγγραφέας εστιάζει στον έναν απ' τους δύο, τον Σεμπαστιάου Ροντρίγκες, ο οποίος έχει τη στόφα του ιδεαλιστή που θα κληθεί να βρεθεί αντιμέτωπος με την διδαχή χρόνων, σε μεσαιωνικά ιερατεία, μακριά από κάθε κακουχία και κάθε προσωπική συντριβή.
Ο Ροντρίγκες θα συλληφθεί και θα ακολουθήσει μια αλληγορική πορεία, όμοια με εκείνη του Χριστού στον Γολγοθά, η οποία περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία εκείνα που ξεκίνησαν απ' την διδασκαλία, την προδοσία, την δοκιμασία της πίστης, τον εξευτελισμό και την σταύρωση.
Αλλά εδώ ο συγγραφέας κάνει την ανατροπή. Μπορεί ο άνθρωπος να είναι κατ' εικόνα και ομοίωση του Θεού, όπως λέει η θρησκεία, όμως ο ήρωας του είναι ένας απλός άνθρωπος και η ψυχολογία του όσο θωρακισμένη και αν είναι από χρόνια ιερατικής διδασκαλίας, παραμένει ανθρώπινη και όχι θεία. Συνεπώς, όταν πολύ έξυπνα του τίθεται το δίλημμα απ' τους διώκτες του, -ή θα αποστατήσεις ή θα πεθαίνουν μαρτυρικά οι Ιάπωνες χριστιανοί μέχρι να το κάνεις- η πίστη του Ροντρίγκες κλονίζεται συθέμελα. Ένας κλονισμός που ακούγεται εκκωφαντικός μέσα στη Σιωπή του Θεού, ο οποίος δεν αντιδρά, δεν παρεμβαίνει να τον σώσει, δεν εξυπηρετεί τον σκοπό που υπερασπίζεται με τόση θέρμη ο φτωχός υπηρέτης του.
Το κερασάκι στην τούρτα, είναι η συνάντησή του με τον Φερέιρα, τον ιερωμένο που αλλαξοπίστησε και που απολαμβάνει μια τίμια ζωή ανάμεσα στους Ιάπωνες που ήρθε να προσηλυτίσει. Η σκηνή του διαλόγου μεταξύ τους στην φυλακή, θυμίζει κάτι από Κόνραντ και απ' το βιβλίο του «Η Καρδιά του Κτήνους», εκεί που ο ήρωας βρίσκει τον πράκτορα Κουρτς, χαμένο και αλλοτριωμένο στη ζούγκλα του Κογκό.
Δεν θα πω ότι δεν θύμωσα με την στάση των φτωχών Ιαπώνων, των εργατών της γης και των ψαράδων, των υποτελών στους σκληρούς άρχοντες και στα κελεύσματα της νέας θρησκείας, οι οποίοι παρουσιάζονται εξαίσια ως η άβουλη μάζα που περιμένει τον βοσκό της να της δείξει το δρόμο προς τη σωτηρία.
ΣΙΩΠΗ
του Σιουσάκου Έντο
σελ. 251-εκδ. Καστανιώτη
μτφ.(από τα Αγγλικά) Μαίρη Κιτσικοπούλου
δείτε εδώ το τρέιλερ της ταινίας
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου