Οι Καλοί, της Χάνα Κεντ

Πάνε ακριβώς τρία χρόνια από τότε που έγραφα ένα σημείωμα για το πρωτόλειο μυθιστόρημα της ομολογουμένως εξαιρετικά ταλαντούχας, Χάνας Κέντ, «Έθιμα Ταφής» (διαβάστε ΕΔΩ)

Έγραφα λοιπόν πως η αυστραλέζα συγγραφέας έβαζε τον πήχη πολύ ψηλά. Αυτό κρύβει πολλούς κινδύνους με πρώτο και καλύτερο εκείνον της σύγκρισης με το επόμενο βιβλίο της. Κρύβει επίσης τον κίνδυνο της επανάληψης όπου μοιραία χαμένο θα ήταν το δεύτερο βιβλίο γιατί ως γνωστόν δεν υπάρχει τίποτε σαν το πρωτότυπο. 
Όταν τελείωσα τους «Καλούς», τίποτε απ' τα παραπάνω δεν είχε συμβεί. Κι αυτό επειδή η Κεντ εκτός από το δεδομένο ταλέντο που έχει στη συγγραφή, αποδείχτηκε ικανότατη στο να «πατήσει» πάνω στο προηγούμενο βιβλίο της και να φτιάξει ένα καινούργιο, σίγουρο όχι καλύτερο, αλλά το λιγότερο ισάξιο. Και αυτό θαρρώ ότι θέλει μεγάλη μαεστρία.

Το μοτίβο είναι λοιπόν σε πολλά σημεία το ίδιο, με το πρώτο της βιβλίο. Απ' την Ισλανδία του 1825, έχουμε περάσει στην Ιρλανδία του 1825. Μια φτωχή κοινωνία εκεί, μια φτωχή κοινωνία κι εδώ. Άνθρωποι που ζουν απ' τη γη, άνθρωποι αγράμματοι, μια κλειστή κοινωνία όπου προύχοντες είναι ο δάσκαλος κι ένας καθολικός ιερέας (για τον πρώτο απλώς μαθαίνουμε ότι υπάρχει, τον δεύτερο τον συναντάμε συνέχεια). Ένας μικρόκοσμος με τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες να δίνουν και να παίρνουν. Και αν στο πρώτο βιβλίο είχαμε μια βασική ηρωίδα, την Άγκνες, εδώ, αυτόν τον ρόλο τον μοιράζονται τρεις γυναίκες: Η Νόρα, η Νανς και η Μαίρη. 

Η Νόρα: Γυναίκα εργάτη που πεθαίνει ξαφνικά και την αφήνει ολομόναχη με το προβληματικό εγγόνι τους. Ένα τετράχρονο αγόρι, τον Μίχολ, που ενώ μεγάλωνε κανονικά -σύμφωνα με τη μαρτυρία της γιαγιάς του- έπαψε να μιλά, να περπατά κι έχει εξελιχθεί σε μεγάλο βάρος για την ίδια.

Η Μαίρη: Ένα 14χρονο κορίτσι που η Νόρα φέρνει στο σπίτι της για να τη βοηθάει στις δουλειές και κυρίως στο ντάντεμα του Μίχολ. 

Η Νανς: Η γριά πρακτική γιάτρισσα του χωριού, που μένει σε μια καλύβα στο δάσος, πολύ κοντά στο σημείο απ' το οποίο λέγεται ότι είναι πέρασμα των Καλών. Δεν υπάρχει βοτάνι και ξόρκι που να μη γνωρίζει πως να το χρησιμοποιήσει. Λέγεται επίσης πως αυτή τη γνώση της έχει δοθεί απ' τους Καλούς.

Οι Καλοί: Οι νεράϊδες, τα ξωτικά. 

Υπάρχουν κι άλλοι δευτερεύοντες χαρακτήρες όπως η Πέγκι, η φίλη της Νόρας, ή η Κέιτ που δεν είναι άλλη απ' την «Τασσώ Καββαδία» του χωριού. Εξέχουσα μορφή σε αυτούς κρατά ο πάτερ Χίλι, ο ιερέας που θέλει να διώξει την Νανς απ' το χωριό, κατηγορώντας την για παγανισμό. 

Το πιο ουσιαστικό μέρος του βιβλίου ξεκινά απ' τη στιγμή που η Νόρα πείθεται πως το εγγόνι της είναι παράλυτο επειδή κάποια στιγμή οι Καλοί το αντάλλαξαν με ένα τελώνιο. Αναζητά λοιπόν τη βοήθεια της Νανς προκειμένου να πάρει το εγγόνι της πίσω. Και κάπου εκεί αρχίζει το δράμα και η αγωνία για την εξέλιξη των πραγμάτων.

Όπως στο «Έθιμα Ταφής» έτσι κι εδώ, η Κεντ στήνει έναν κόσμο τόσο ισχυρά περιγραφικό που ο αναγνώστης νομίζει πως βρίσκεται σε μια μικρή κοιλάδα της Ιρλανδίας, ανάμεσα στους χωρικούς του 19ου αιώνα. Η Κεντ σε «αναγκάζει» να μυρίσεις τη φωτιά απ' την τύρφη, να γευτείς το βούτυρο της αγελάδας, να διαπιστώσεις πόσο παγωμένο είναι το νερό του ποταμού. Σελίδα τη σελίδα αλλάζουν οι εποχές , οι μέρες μικραίνουν ή μεγαλώνουν, οι ψίθυροι του δάσους αναδύονται μοναδικοί, οι άνθρωποι παλεύουν να έχουν έστω μια βραστή πατάτα για βραδυνό.
Ναι, η Κεντ έχει μελετήσει καλά την κοινωνία της εποχής και της συνήθειές της και τις αποδίδει εξαιρετικά. Και δεν είναι, νομίζω εύκολο αυτό, να ζεις στον 21ο αιώνα και να μεταφέρεις μια κοινωνία 200 ετών πριν, τόσο πιστά στο χαρτί. 

Και κάπου εκεί -όπως και στο προηγούμενο βιβλίο της- έρχεται το έγκλημα για να ταράξει τα νερά. 

Εν κατακλείδι, το βιβλίο ήταν το ίδιο απολαυστικό για μένα, όπως και το προηγούμενο. Υποβλητική ατμόσφαιρα, καλογραμμένοι χαρακτήρες, άμεσοι και πιστοί στην εποχή τους διάλογοι, κι αυτή η μεταφυσική χροιά που διαπνέει το βιβλίο από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα και η οποία δεν ήταν τόσο έντονη στο πρώτο της βιβλίο όσο εδώ. 
Αν έχεις μεγαλώσει με Παπαδιαμάντη και την «Φόνισσά» του, είναι δύσκολο να μην σου αρέσει αυτό το βιβλίο.

ΟΙ ΚΑΛΟΙ
της Χάνα Κεντ
σελ. 488- εκδ. Ίκαρος
μτφ. Μαρία Αγγελίδη (εξαιρετική, τόσο για το πνεύμα της εποχής, όσο και για τα αμέτρητα βότανα και ματζούνια που έπρεπε να μεταφράσει)