EXPO 58, του Τζόναθαν Κόου

Ώρες ώρες λειτουργώ σαν τον κάβουρα. Ενώ όλος ο κόσμος περίμενε να διαβάσει στην «Μέση Αγγλία» το νέο βιβλίο του αγαπημένου στην Ελλάδα συγγραφέα από το Μπέρμιγχαμ, εγώ ανέσυρα από τα ράφια της βιβλιοθήκης ένα παλαιότερο βιβλίο του, το Expo 58, το οποίο δεν είχα διαβάσει έως σήμερα.

Νομίζω ότι η έμπνευση της στιγμής με δικαίωσε. Ο λόγος είναι απλός. Η θεματολογία του σε πηγαίνει, πίσω, στην αρχή, στη δεκαετία του 50 όταν η Ευρώπη προσπαθούσε να στηθεί στα πόδια της, 13 χρόνια μετά την ολοκληρωτική καταστροφή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και με τον Ψυχρό Πόλεμο να βρίσκεται στο ζενίθ του. 
Η ιδέα μιας ενωμένης Ευρώπης είναι στα σπάργανα ακόμα, ενώ σήμερα 61 χρόνια μετά, απειλείται όσο ποτέ άλλοτε. Το Brexit αποτέλεσε ένα σημαντικό κεφάλαιο σε αυτή την εξέλιξη και μιας και ο Κόου στο «Μέση Αγγλία» ασχολείται με αυτό, η συγκυρία ήταν ιδανική για να πιάσω το νήμα της ιστορίας από την αρχή.

Όπως και στον «Ιδιωτικό Βίο του Μάξουελ Σιμ», ο βασικός χαρακτήρας του «Expo 58» είναι ένας μικροαστός, εγκλωβισμένος σε συμβιβασμούς και στην ανυπαρξία οποιασδήποτε πρόκλησης στη ζωή του. Παντρεμένος, με ένα παιδί, είναι ο κλασικός τύπος που πηγαίνει στη δουλειά, επιστρέφει στο σπίτι, πίνει το σέρι του, τρώει το ψητό του, διαβάζει την εφημερίδα του, μελαγχολεί με τον αγγλικό καιρό, κάνει σεξ με τη σύντροφό του στο απόλυτο σκοτάδι, είναι τυπικός με τους γύρω του, ακόμα και με τον ίδιο τον εαυτό του. Μια ζωή στη διεκπεραίωση.

Ώσπου από ένα γύρισμα της τύχης του προσφέρεται μια δουλειά που δεν θα τολμούσε να φανταστεί ποτέ. Να βρεθεί στις Βρυξέλλες για 6 μήνες, ως μέλος της βρετανικής αποστολής στην παγκόσμια εμπορική έκθεση Expo 58.  
Μια «αναγνωριστική» επίσκεψη στις Βρυξέλλες θα σταθεί ικανή να εξαφανίσει τον οποιονδήποτε ενδοιασμό του, ενώ στην απόφασή του να δεχθεί τη θέση θα βοηθήσει και η παρουσία μιας νεαρής Βελγίδας που είχε αναλάβει το ρόλο της συνοδού-ξεναγού.  

Λένε πως ο άνθρωπος δεν αλλάζει. Μπορεί, όμως, να δοκιμάσει να αλλάξει. Και μπορεί αυτή ακριβώς η διαδικασία να γίνει αυτόματα χωρίς καν να την έχει επιλέξει ο ίδιος. Στους μήνες που θα ακολουθήσουν ο ήρωας του Κόου θα εξελιχθεί σε ένα είδος κοσμοπολίτη - όσο υπερβολικός κι αν ακούγεται αυτός ο χαρακτηρισμός για ένα βρετανό δημόσιο υπάλληλο από το Τουίτινγκ. Θα πιει, θα ανοιχτεί, θα φλερτάρει, ενδεχομένως και θα ερωτευτεί, θα κάνει παρέα με χοντροκομμένους Αμερικανούς αλλά και με τους... επάρατους Σοβιετικούς, θα γελάσει, θα μπλεχτεί σε μια απίστευτη ιστορία κατασκοπίας, με λίγα λόγια...

θα ζήσει. 

Στο φόντο όλων αυτών, ο Κόου, βαθιά πολιτικός συγγραφέας σχεδόν σε όλα του τα βιβλία, θα αναδείξει το περιβάλλον της Ευρώπης του Ψυχρού Πολέμου, την μέγιστη υποκρισία του «πολιτισμένου» αποικιακού Βελγίου που σε εκείνη την έκθεση είχε στήσει περίπτερο με τον τίτλο «Κονγκοραμα», στο οποίο εκθέτονταν άνθρωποι (!) -ιθαγενείς που τους είχαν φέρει με το ζόρι από το Βελγικό Κονγκό- ενώ θα αποτίσει -ίσως να είναι δική μου εντύπωση, ίσως και να ισχύει- φόρο τιμής στους δευτεροκλασάτους ήρωες ενός πασίγνωστου κόμικ: του Τεν Τεν.
Για την ιστορία, αν και το κόμικ του Τεν Τεν είναι γαλλικής προέλευσης, ο ίδιος είναι Βέλγος δημοσιογράφος και στις εικονογραφημένες περιπέτειές του συνεργάζεται με τους ιδιωτικούς αστυνομικούς Ντιπόν και Ντυπόν, δύο απίστευτους τύπους που μιλούν ο ένας πάνω στον άλλον, συμπληρώνοντας ή επαναλαμβάνοντας ο ένας τα λόγια του άλλου Νομίζω, ότι ο Κόου πάνω στους Ντιπόν και Ντυπόν έστησε το δίδυμο των βρετανών πρακτόρων που από την πρώτη στιγμή βρίσκονται στο κατόπι του ήρωά του και παραμένουν μέχρι το τέλος η σκιά του. 

Λένε λοιπόν πως ο άνθρωπος δεν αλλάζει. Και όσο πλησίαζα στο τέλος του βιβλίου διαπίστωνα ότι οι περισσότερες επαναστάσεις που έγιναν σε αυτόν τον κόσμο, απέτυχαν. Το ίδιο ισχύει και για την προσωπική επανάσταση του καθενός. Η εμπειρία όμως, αποτελεί κέρδος. Πόσο μάλλον η ίδια η συνειδητοποίηση του εαυτού μας, ακόμα κι αν φύγαμε ηττημένοι από το πεδίο της μάχης.

EXPO 58
του Τζόναθαν Κόου
σελ. 376-εκδ. Πόλις
μτφ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου


*το μπλογκ επέστρεψε ανανεωμένο, έπειτα από σχεδόν ένα χρόνο σιωπής. Τις υπόλοιπες μέρες θα ακολουθήσουν παρουσιάσεις και από άλλα βιβλία που διαβάστηκαν αυτό το χρονικό διάστημα.