Ο Άνθρωπος του Αγαπούσε τα Σκυλιά, του Λεονάρδο Παδούρα
Είχα καιρό να γράψω για κάποιο βιβλίο που διάβασα. Που και που κρασάρει ο σκληρός δίσκος του αναγνώστη που γράφει, δεν του βγαίνει, το αφήνει, περνάει ο καιρός έως ότου ξαναβγεί η ανάγκη. Η ανάγκη να μοιραστείς.
Το βιβλίο του Παδούρα δεν είναι ένα εύκολο βιβλίο. Υπήρξαν φορές που στα μάτια μου έκανε "κοιλιά", με τράβηξε πίσω, υπήρξαν και άλλες που απλώς δεν το άφηνα απ' τα χέρια μου. Ίσως ήταν ο όγκος της λεπτομέρειας εκείνος που με ξένισε λίγο, ίσως φταίει που ήθελα να πηγαίνει λίγο πιο γρήγορα η πλοκή. Παρ' όλα αυτά είναι ένα βιβλίο που δεν ξεχνάς σαν το τελειώσεις. Αυτό κατ' εμέ σημαίνει πως ο συγγραφέας έκανε καλή δουλειά.
Στο πυκνογραμμένο πόνημα του Παδούρα παρακολουθούμε τις ζωές τριών διαφορετικών ανθρώπων. Του Λιεφ Νταβίντοβιτς Μπρόνσταϊν που θα μείνει στην Ιστορία ως Λέων Τρότσκι, του δολοφόνου του Ραμόν Μερκαντέρ και του αφηγητή της ιστορίας τους, του Ιβάν αρκετά χρόνια μετά, στην Κούβα του Κάστρο.
Αρχίζω λίγο ανάποδα και λέω ότι περισσότερο μου άρεσαν τα κεφάλαια που αναφέρονται στην Κούβα και στη ζωή του αφηγητή εκεί. Εκείνες οι σελίδες είχαν μια απίστευτη ζωντάνια, σ' έκαναν να θέλεις να μάθεις περισσότερα για τη ζωή και την καθημερινότητα σ' αυτή την ανύποταχτη χώρα και μοιραία κάθεσαι να σκεφτείς ποιό ήταν τελικά το όνειρο της Επανάστασης στον κόσμο και πως αυτό εφαρμόστηκε από τότε που ο Τρότσκι και κάποιοι άλλοι σήκωσαν τα λάβαρα το 1917 στη μακρινή Ρωσία.
Η ζωή του Ιβάν θα μπορούσε να είναι ένα βιβλίο από μόνη της. Οι μέρες της δυστυχίας, της λογοκρισίας, οι μέρες του "σωφρονισμού" επειδή κάποιος δεν είναι αρκετά επαναστάτης, οι μέρες που έψαχνε απεγνωσμένα για μια μερίδα φαγητό κάνοντας άπειρα χιλιόμετρα με το ποδήλατό του. Και όσο περιγράφει τη ζωή του, άλλο τόσο το κουβάρι της Ιστορίας ξεδιπλώνεται σαν γνωρίζει και αποφασίζει να πει την ιστορία του ανθρώπου που αγαπούσε τα σκυλιά, ενός ανθρώπου περίεργου που τον γνωρίζει ένα απόγευμα σε μια ερημική παραλία την ώρα που ο τελευταίος έχει βγάλει βόλτα δύο υπέροχα λαγωνικά μπορζόϊ.
Η ανάγνωση προχωρά με αναδρομές στο χρόνο. Σε ό,τι αφορά στον Τρότσκι αρχίζει απ' την εποχή που του ζητείται να εγκαταλείψει την ΕΣΣΔ. Τον παρακολουθούμε να καταφεύγει στην Τουρκία, τη Νορβηγία, τη Γαλλία για να καταλήξει στο μακρινό Μεξικό όντας φιλοξενούμενος του σπουδαίου ζωγράφου Ντιέγο Ριβέρα και της εξίσου φημισμένης συζύγου του Φρίντας Κάλο.
Σε ό,τι αφορά στον μετέπειτα δολοφόνο του, τον Ισπανό Ραμόν Μερκαντέρ, τον πρωτοσυναντάμε στα βουνά της χώρας του εν μέσω του Εμφυλίου να πολεμά τους φασίστες του Φράνκο. Θ' ακολουθήσει η στρατολόγησή του απ' τους Σοβιετικούς, η μεταφορά και εκπαίδευσή του σ' ένα ειδικό στρατόπεδο έξω απ' τη Μόσχα και θα συνεχιστεί με τις παράλληλες ζωές που θα κληθεί να ζήσει στο Βέλγιο, στη Γαλλία και εν τέλει στο Μεξικό όπου θα συναντήσει τον στόχο του.
Όλα τούτα καταγράφονται απ' τον Παδούρα με τραγικές λεπτομέρειες. Και μέσα απ' τις λεπτομέρειες δίνονται οι εκδοχές όπως τις καταγράφει ο συγγραφέας. Γιατί δεν πέτυχε η Επανάσταση; Ήταν ο
Στάλιν ένας στυγνός δικτάτορας και εγκληματίας; Ήταν ο Τρότσκι περισσότερο δημοκράτης; Ποιες οι ευθύνες της Αριστεράς στην άνοδο του Χίτλερ; Ποιές οι ευθύνες της ΕΣΣΔ στην ήττα των Δημοκρατικών στην Ισπανία που οδήγησαν σε 40 χρόνια φασισμού; Πόσο μπορεί να σε διαφθείρει η εξουσία ειδικά όταν την διαχειρίζεσαι στ' όνομα του λαού; Πόσο πιόνια μπορούμε να γίνουμε στη σκακιέρα που έστησαν άλλοι για εμάς χωρίς να μας ρωτήσουν; Άπειρες οι ερωτήσεις, άπειρες.
Πρόκειται τελικά για ένα κατασκοπευτικό - πολιτικό μυθιστόρημα που βασίζεται σ' ένα πραγματικό γεγονός; Πρόκειται για μια μυθιστορηματική καταγραφή της Ιστορίας; Πρόκειται για ένα βιβλίο που σε καλεί να σκεφτείς και ν' αμφισβητήσεις και ν' αναζητήσεις την Αλήθεια αλλού; Νομίζω ότι η σωστή Λογοτεχνία αυτό οφείλει να κάνει. Να σε οδηγήσει στην σκέψη, στην κριτική, στην αναζήτηση.
Απ' την πλευρά του ο Παδούρα φαίνεται να κλείνει το μάτι στον Τρότσκι, ωστόσο όπως δήλωνε σε συνέντευξή του στο "Βήμα" στις 23 Ιουνίου του 2013...
«Για την Κούβα ο σοσιαλισμός ήταν η μόνη δυνατή λύση. Η νεοαποικιασμού τύπου σχέση με τις ΗΠΑ είχε φτάσει σε δραματικό σημείο το 1959 και δεν είχαμε άλλη επιλογή από το να προσφύγουμε στην ΕΣΣΔ προκειμένου να επιβιώσει πολιτικά η Κούβα και να αποτραπεί μια εισβολή των ΗΠΑ. Σε κοινωνικό επίπεδο, στους τομείς της υγείας και της παιδείας, το μοντέλο του υπαρκτού σοσιαλισμού ήταν ωφέλιμο. Οι νέοι της γενιάς μου (γενν. 1955) ήταν η πρώτη γενιά που είχε πρόσβαση στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση σε πολύ υψηλό ποσοστό. Σε οικονομικό επίπεδο, η κυβέρνηση αναγνωρίζει σήμερα ότι το οικονομικό μοντέλο που αντιγράφτηκε από την ΕΣΣΔ και εφαρμόστηκε στην Κούβα ήταν καταστροφή. Καταστράφηκαν όλες οι παραδοσιακές επιχειρήσεις, ακόμη και η καλλιέργεια των ζαχαρότευτλων, και τις συνέπειες πληρώνουμε σχεδόν 60 χρόνια μετά».
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΑΓΑΠΟΥΣΕ ΤΑ ΣΚΥΛΙΑ
του Λεονάρδο Παδούρα
σελ. 685 - εκδ. Καστανιώτη
μτφ. Κώστας Αθανασίου
Το βιβλίο του Παδούρα δεν είναι ένα εύκολο βιβλίο. Υπήρξαν φορές που στα μάτια μου έκανε "κοιλιά", με τράβηξε πίσω, υπήρξαν και άλλες που απλώς δεν το άφηνα απ' τα χέρια μου. Ίσως ήταν ο όγκος της λεπτομέρειας εκείνος που με ξένισε λίγο, ίσως φταίει που ήθελα να πηγαίνει λίγο πιο γρήγορα η πλοκή. Παρ' όλα αυτά είναι ένα βιβλίο που δεν ξεχνάς σαν το τελειώσεις. Αυτό κατ' εμέ σημαίνει πως ο συγγραφέας έκανε καλή δουλειά.
 |
| Αριστερά ο θανάσιμα τραυματισμένος Τρότσκι και δεξιά ο δολοφόνος του Ραμόν Μερκαντέρ. |
Αρχίζω λίγο ανάποδα και λέω ότι περισσότερο μου άρεσαν τα κεφάλαια που αναφέρονται στην Κούβα και στη ζωή του αφηγητή εκεί. Εκείνες οι σελίδες είχαν μια απίστευτη ζωντάνια, σ' έκαναν να θέλεις να μάθεις περισσότερα για τη ζωή και την καθημερινότητα σ' αυτή την ανύποταχτη χώρα και μοιραία κάθεσαι να σκεφτείς ποιό ήταν τελικά το όνειρο της Επανάστασης στον κόσμο και πως αυτό εφαρμόστηκε από τότε που ο Τρότσκι και κάποιοι άλλοι σήκωσαν τα λάβαρα το 1917 στη μακρινή Ρωσία.
Η ζωή του Ιβάν θα μπορούσε να είναι ένα βιβλίο από μόνη της. Οι μέρες της δυστυχίας, της λογοκρισίας, οι μέρες του "σωφρονισμού" επειδή κάποιος δεν είναι αρκετά επαναστάτης, οι μέρες που έψαχνε απεγνωσμένα για μια μερίδα φαγητό κάνοντας άπειρα χιλιόμετρα με το ποδήλατό του. Και όσο περιγράφει τη ζωή του, άλλο τόσο το κουβάρι της Ιστορίας ξεδιπλώνεται σαν γνωρίζει και αποφασίζει να πει την ιστορία του ανθρώπου που αγαπούσε τα σκυλιά, ενός ανθρώπου περίεργου που τον γνωρίζει ένα απόγευμα σε μια ερημική παραλία την ώρα που ο τελευταίος έχει βγάλει βόλτα δύο υπέροχα λαγωνικά μπορζόϊ.
Η ανάγνωση προχωρά με αναδρομές στο χρόνο. Σε ό,τι αφορά στον Τρότσκι αρχίζει απ' την εποχή που του ζητείται να εγκαταλείψει την ΕΣΣΔ. Τον παρακολουθούμε να καταφεύγει στην Τουρκία, τη Νορβηγία, τη Γαλλία για να καταλήξει στο μακρινό Μεξικό όντας φιλοξενούμενος του σπουδαίου ζωγράφου Ντιέγο Ριβέρα και της εξίσου φημισμένης συζύγου του Φρίντας Κάλο.
Σε ό,τι αφορά στον μετέπειτα δολοφόνο του, τον Ισπανό Ραμόν Μερκαντέρ, τον πρωτοσυναντάμε στα βουνά της χώρας του εν μέσω του Εμφυλίου να πολεμά τους φασίστες του Φράνκο. Θ' ακολουθήσει η στρατολόγησή του απ' τους Σοβιετικούς, η μεταφορά και εκπαίδευσή του σ' ένα ειδικό στρατόπεδο έξω απ' τη Μόσχα και θα συνεχιστεί με τις παράλληλες ζωές που θα κληθεί να ζήσει στο Βέλγιο, στη Γαλλία και εν τέλει στο Μεξικό όπου θα συναντήσει τον στόχο του.
Όλα τούτα καταγράφονται απ' τον Παδούρα με τραγικές λεπτομέρειες. Και μέσα απ' τις λεπτομέρειες δίνονται οι εκδοχές όπως τις καταγράφει ο συγγραφέας. Γιατί δεν πέτυχε η Επανάσταση; Ήταν ο
Πρόκειται τελικά για ένα κατασκοπευτικό - πολιτικό μυθιστόρημα που βασίζεται σ' ένα πραγματικό γεγονός; Πρόκειται για μια μυθιστορηματική καταγραφή της Ιστορίας; Πρόκειται για ένα βιβλίο που σε καλεί να σκεφτείς και ν' αμφισβητήσεις και ν' αναζητήσεις την Αλήθεια αλλού; Νομίζω ότι η σωστή Λογοτεχνία αυτό οφείλει να κάνει. Να σε οδηγήσει στην σκέψη, στην κριτική, στην αναζήτηση.
Απ' την πλευρά του ο Παδούρα φαίνεται να κλείνει το μάτι στον Τρότσκι, ωστόσο όπως δήλωνε σε συνέντευξή του στο "Βήμα" στις 23 Ιουνίου του 2013...
«Για την Κούβα ο σοσιαλισμός ήταν η μόνη δυνατή λύση. Η νεοαποικιασμού τύπου σχέση με τις ΗΠΑ είχε φτάσει σε δραματικό σημείο το 1959 και δεν είχαμε άλλη επιλογή από το να προσφύγουμε στην ΕΣΣΔ προκειμένου να επιβιώσει πολιτικά η Κούβα και να αποτραπεί μια εισβολή των ΗΠΑ. Σε κοινωνικό επίπεδο, στους τομείς της υγείας και της παιδείας, το μοντέλο του υπαρκτού σοσιαλισμού ήταν ωφέλιμο. Οι νέοι της γενιάς μου (γενν. 1955) ήταν η πρώτη γενιά που είχε πρόσβαση στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση σε πολύ υψηλό ποσοστό. Σε οικονομικό επίπεδο, η κυβέρνηση αναγνωρίζει σήμερα ότι το οικονομικό μοντέλο που αντιγράφτηκε από την ΕΣΣΔ και εφαρμόστηκε στην Κούβα ήταν καταστροφή. Καταστράφηκαν όλες οι παραδοσιακές επιχειρήσεις, ακόμη και η καλλιέργεια των ζαχαρότευτλων, και τις συνέπειες πληρώνουμε σχεδόν 60 χρόνια μετά».
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΑΓΑΠΟΥΣΕ ΤΑ ΣΚΥΛΙΑ
του Λεονάρδο Παδούρα
σελ. 685 - εκδ. Καστανιώτη
μτφ. Κώστας Αθανασίου
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου