Και Τώρα Ανθρωπάκο; του Χανς Φάλαντα

Η Γερμανία του μεσοπολέμου. Η Γερμανία της ήττας και των πολιτικών ανακατατάξεων με το ναζισμό να θεριεύει μέρα με τη μέρα. Η ριγμένη στο καναβάτσο Γερμανία και ο λαός της που υποφέρει. Ανεργία, χαμηλοί μισθοί, φτώχεια, καμία προοπτική για το μέλλον.

Ο Γιοχάνες Πίνεμπεργκ, ο ήρωας του μυθιστορήματος του Φάλαντα, είναι ένας νεαρός πωλητής σε μια επαρχιακή πόλη που απ' την αρχή του βιβλίου μπαίνει στα δύσκολα. Καλείται να ζητήσει σε γάμο την φίλη του Έμα, την οποία έχει αφήσει έγκυο. Φτωχοί και οι δύο, το μόνο που έχουν να αντιτάξουν στην οικονομική κρίση που δεσπόζει στη χώρα, είναι τα νιάτα τους και η πίστη τους πως μπορούν να τα καταφέρουν κάνοντας αιματηρές οικονομίες και αρκούμενοι στα απολύτως απαραίτητα. 
Σύντομα θα δεχθούν το πρώτο χαστούκι και θα αναγκαστούν να φύγουν απ' τη μικρή επαρχιακή πόλη και να καταφύγουν στο Βερολίνο, εκεί που η μητέρα -με πολλά εισαγωγικά- του Γιοχάνες, τους υπόσχεται ένα καλό δωμάτιο και δουλειά για τον γιο της. 
Πολύ γρήγορα θα διαπιστώσουν πως η «φιλοξενία» της μητέρας έχει ένα γερό αντίτιμο και πως οι υποσχέσεις της δεν ήταν παρά μόνο λόγια. Για καλή τους τύχη, ο φίλος της μητέρας, ο αινιγματικός Χόλγκερ Γιάχμαν θα φροντίσει να τους βοηθήσει και έτσι ο Γιοχάνες θα βρει δουλειά σε ένα πολυκατάστημα ρούχων, «στου Εβραίου Μάντελ».
Αλίμονο, ο μισθός είναι μικρότερος απ' αυτόν που έπαιρνε στην επαρχία. Η μητέρα πιέζει, η γέννα πλησιάζει, το ζευγάρι ασφυκτιά. 
Καταφέρνουν να βρουν μια αποθήκη που την μετατρέπουν σε σπίτι, μετρώντας έως και το τελευταίο νόμισμα για να τα βγάλουν πέρα. 
Το δεύτερο χαστούκι έρχεται όταν αλλάζουν οι όροι εργασίας στο πολυκατάστημα. Ένας νέος διευθυντής που έχει μαθητεύσει στην Αμερική έρχεται και αναλαμβάνει το πολυκατάστημα εισάγοντας νέους όρους «αποδοτικότητας», όπου πλέον η θέση κάθε υπαλλήλου είναι επισφαλής στην περίπτωση που δεν πιάσει συγκεκριμένους στόχους. Μας θυμίζει κάτι όλο αυτό; 
Κάπως έτσι επέρχεται σιγά, σιγά η αλλοτρίωση στις σχέσεις, στην καθημερινότητα, στην ψυχοσύνθεση του ζευγαριού, όπου ο φόβος της απόλυσης και κατ' επέκταση ο φόβος για το μέλλον τους κυριαρχεί στη ζωή τους. Πόσο μάλλον απ' τη στιγμή που πλέον δεν είναι μόνοι, έχουν κι ένα μωρό παιδί να θρέψουν και την ώρα που η φράση «όλα θα πάνε καλύτερα Μικρέ μου» -που ξεστομίζει συχνά η κυρία Πίνεμπεργκ στον κύριο Πίνεμπεργκ- δείχνει να χάνει μέρα με τη μέρα το νόημά της. 
Αυτή λοιπόν την αλλοτρίωση καταγράφει ο Φάλαντα και την παρουσιάζει έξοχα. Την ζει και την γράφει, μιας και είναι γνωστό πως ο ίδιος ο συγγραφέας αντιμετώπισε ουκ ολίγα προβλήματα επιβίωσης κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου. Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε πως πρόκειται για την καταγραφή ενός ολόκληρου λαού που βίωσε τους απεχθείς όρους της ήττας και καλείται να επιβιώσει με όρους απάνθρωπους και καταδικαστικούς απέναντι σε κάθε αχτίδα ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο. 
Το μυθιστόρημα κυλά ανάμεσα σε τέτοια περιστατικά καθημερινότητας που αναδεικνύουν την ασημαντότητα ενός υπαλλήλου -που νομίζει πως είναι ανώτερος από έναν εργάτη αλλά τελικά αποδεικνύεται πως μοιράζονται στην ίδια μοίρα- και που καταδεικνύουν τη λειτουργία ενός συστήματος το οποίο συνθλίβει κάθε ανθρώπινο όνειρο στα γρανάζια του κέρδους προς όφελος της αστικής τάξης. 


Ένα πραγματικά σπουδαίο μυθιστόρημα από έναν μεγάλο συγγραφέα. 

ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΑΝΘΡΩΠΑΚΟ;
του Χανς Φάλαντα
σελ. 633-εκδ. Gutenberg
(σειρά Orbis Literae)
μτφ. Ιωάννα Αβραμίδου