Κόκκινοι, του Καρλ Αντερόλντ
«Η οικογένεια είναι ένα μελόδραμα στο οποίο ο καθένας παραπονιέται για τον ρόλο του και ζηλεύει τον ρόλο των άλλων».
Ο τίτλος του βιβλίου, ιντριγκαδόρικος. Το εξώφυλλο, εξαιρετικό. Το περιεχόμενο, απολαυστικό. Συμπέρασμα: ένα εξαιρετικό ανάγνωσμα.
Το βιβλίο αυτό έχει δύο παράλληλες αναγνώσεις. Την πολιτική και την προσωπική. Εννοείται πως κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης η μία μπαίνει στα χωράφια της άλλης και, εξάλλου, αυτό είναι και μεγάλο στοίχημα του συγγραφέα, να παραθέσει και να κρίνει -μαζί και ο αναγνώστης- μια ιστορία, την δική του και της οικογένειάς του, απ' όλες τις πλευρές της.
Όποιοι βιαστούν να χαρακτηρίσουν το βιβλίο αυτό «αντικομμουνιστικό», είτε Αριστεροί -καταδικάζοντάς το- είτε Δεξιοί -χαιρετίζοντάς το- μάλλον δεν κατάλαβαν τίποτα απ' το δεύτερη ή την πρώτη παράλληλη ανάγνωσή του (το ποια έχει προτεραιότητα είναι προσωπικό ζήτημα του καθενός). Σημαίνει πως έμειναν στην πολιτική διάσταση και άφησαν εντελώς απ' έξω την ανθρώπινη θέαση των πραγμάτων. Με λίγα λόγια απέτυχαν να το αξιολογήσουν όπως πρέπει.
Κανένας αριστερός δεν είναι αγνός εξ ορισμού και κανένας δεξιός δεν είναι κάθαρμα, επίσης εξ ορισμού. Η ζωή το έχει αποδείξει ουκ ολίγες φορές. Αν έχουμε αυτό στο μυαλό μας, μπορούμε να προχωρήσουμε στην ανάγνωση ενός καθαρά «προσωπικού μυθιστορήματος» -όρος που επικαλείται ο ίδιος ο Αντερόλντ- όπου ο συγγραφέας ανακαλεί στη μνήμη του τη ζωή μ' έναν δεσποτικό -τις περισσότερες φορές- πατέρα, ορθόδοξο κομμουνιστή και ποιες ήταν οι συνέπειες αυτής της σχέσης.
Το σημαντικό είναι πως ακόμα και αν αφαιρέσουμε το πολιτικό υπόβαθρο -την ιδεολογία του πατέρα- κρατάμε στα χέρια μας ένα εξίσου δυνατό βιβλίο, εφάμιλλο με το «Πατρική Κληρονομιά» του Φίλιπ Ροθ. Μόνο που είναι απ' την ανάποδη.
Ο Καρλ Αντερόλντ είναι γιος του γάλλου ηθοπιού Πιέρ Αντερόλντ, ο οποίος έκανε θεατρική και κινημαγραφική καριέρα με το όνομα Πιέρ Ντεκάζ. Οι ρίζες της οικογένειας κρατάνε απ' τη Γερμανία αλλά λίγο πριν τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο, ένας Αντερόλντ μετανάστευσε στο Παρίσι. Στο βιβλίο υπάρχουν αρκετές αναφορές για την ιστορία της οικογένειας και κατ' επέκταση για τα σημαντικά ιστορικά γεγονότα του 20ου αιώνα.
Το επίκεντρο ωστόσο, βρίσκεται στην οικογένεια του Καρλ, στη μεταπολεμική Γαλλία. Ο πατέρας του, «τυφλός» αριστερός και ηθοποιός -με ιδιαίτερα ανεπτυγμένο εγώ- διοικεί την οικογένεια με αυστηρή κομμουνιστική πειθαρχία. Όντας αλκοολικός, όντας ματαιόδοξος λόγω επαγγέλματος, καταλήγει να αποτελεί μια δεσποτική μορφή όπου ο χαρακτήρας, η προσωπικότητα του ατόμου υπερέχει σε πολλά σημεία της πολιτικής ιδεολογίας, με αποτέλεσμα την ακύρωση αυτής της ίδιας της ιδεολογίας.
Π.χ. για τον κομμουνισμό ο αλκοολισμός κατατάσσεται στα στοιχεία εκείνα που συνθέτουν την ηττοπάθεια και τη μιζέριας και αποτελεί ανάχωμα σε μια πλήρη αγωνιστική συνείδηση. Ομοίως, η άσχημη συμπεριφορά στην οικογένεια και ειδικότερα στη σύζυγο που αναγκάζεται να δέχεται ως μοίρα της την απιστία, τους καβγάδες και μετά υποχρεώνεται να δεχτεί τις άπειρες συγγνώμες και τα δάκρυα της μετάνοιας του συζύγου. Μέχρι την επόμενη φορά.
Ο τίτλος του βιβλίου, ιντριγκαδόρικος. Το εξώφυλλο, εξαιρετικό. Το περιεχόμενο, απολαυστικό. Συμπέρασμα: ένα εξαιρετικό ανάγνωσμα.
Το βιβλίο αυτό έχει δύο παράλληλες αναγνώσεις. Την πολιτική και την προσωπική. Εννοείται πως κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης η μία μπαίνει στα χωράφια της άλλης και, εξάλλου, αυτό είναι και μεγάλο στοίχημα του συγγραφέα, να παραθέσει και να κρίνει -μαζί και ο αναγνώστης- μια ιστορία, την δική του και της οικογένειάς του, απ' όλες τις πλευρές της.
Όποιοι βιαστούν να χαρακτηρίσουν το βιβλίο αυτό «αντικομμουνιστικό», είτε Αριστεροί -καταδικάζοντάς το- είτε Δεξιοί -χαιρετίζοντάς το- μάλλον δεν κατάλαβαν τίποτα απ' το δεύτερη ή την πρώτη παράλληλη ανάγνωσή του (το ποια έχει προτεραιότητα είναι προσωπικό ζήτημα του καθενός). Σημαίνει πως έμειναν στην πολιτική διάσταση και άφησαν εντελώς απ' έξω την ανθρώπινη θέαση των πραγμάτων. Με λίγα λόγια απέτυχαν να το αξιολογήσουν όπως πρέπει.
Κανένας αριστερός δεν είναι αγνός εξ ορισμού και κανένας δεξιός δεν είναι κάθαρμα, επίσης εξ ορισμού. Η ζωή το έχει αποδείξει ουκ ολίγες φορές. Αν έχουμε αυτό στο μυαλό μας, μπορούμε να προχωρήσουμε στην ανάγνωση ενός καθαρά «προσωπικού μυθιστορήματος» -όρος που επικαλείται ο ίδιος ο Αντερόλντ- όπου ο συγγραφέας ανακαλεί στη μνήμη του τη ζωή μ' έναν δεσποτικό -τις περισσότερες φορές- πατέρα, ορθόδοξο κομμουνιστή και ποιες ήταν οι συνέπειες αυτής της σχέσης.
Το σημαντικό είναι πως ακόμα και αν αφαιρέσουμε το πολιτικό υπόβαθρο -την ιδεολογία του πατέρα- κρατάμε στα χέρια μας ένα εξίσου δυνατό βιβλίο, εφάμιλλο με το «Πατρική Κληρονομιά» του Φίλιπ Ροθ. Μόνο που είναι απ' την ανάποδη.
Ο Καρλ Αντερόλντ είναι γιος του γάλλου ηθοπιού Πιέρ Αντερόλντ, ο οποίος έκανε θεατρική και κινημαγραφική καριέρα με το όνομα Πιέρ Ντεκάζ. Οι ρίζες της οικογένειας κρατάνε απ' τη Γερμανία αλλά λίγο πριν τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο, ένας Αντερόλντ μετανάστευσε στο Παρίσι. Στο βιβλίο υπάρχουν αρκετές αναφορές για την ιστορία της οικογένειας και κατ' επέκταση για τα σημαντικά ιστορικά γεγονότα του 20ου αιώνα.
Το επίκεντρο ωστόσο, βρίσκεται στην οικογένεια του Καρλ, στη μεταπολεμική Γαλλία. Ο πατέρας του, «τυφλός» αριστερός και ηθοποιός -με ιδιαίτερα ανεπτυγμένο εγώ- διοικεί την οικογένεια με αυστηρή κομμουνιστική πειθαρχία. Όντας αλκοολικός, όντας ματαιόδοξος λόγω επαγγέλματος, καταλήγει να αποτελεί μια δεσποτική μορφή όπου ο χαρακτήρας, η προσωπικότητα του ατόμου υπερέχει σε πολλά σημεία της πολιτικής ιδεολογίας, με αποτέλεσμα την ακύρωση αυτής της ίδιας της ιδεολογίας.
Π.χ. για τον κομμουνισμό ο αλκοολισμός κατατάσσεται στα στοιχεία εκείνα που συνθέτουν την ηττοπάθεια και τη μιζέριας και αποτελεί ανάχωμα σε μια πλήρη αγωνιστική συνείδηση. Ομοίως, η άσχημη συμπεριφορά στην οικογένεια και ειδικότερα στη σύζυγο που αναγκάζεται να δέχεται ως μοίρα της την απιστία, τους καβγάδες και μετά υποχρεώνεται να δεχτεί τις άπειρες συγγνώμες και τα δάκρυα της μετάνοιας του συζύγου. Μέχρι την επόμενη φορά.
 |
| Ο Πιέρ Ντεκάζ (δεξιά) στην ταινία Francois Gaillard: Ou la vie des autres, του Jacques Ertaud (1972) |
Είναι πάρα πολλά τα περιστατικά της καθημερινότητας της οικογένειας των «Κόκκινων» -και σε διάφορες χρονικές περιόδους- έως τη δεκαετία του 80, που καταγράφονται στο βιβλίο απ' τον συγγραφέα, έναν πραγματικά πολύ θυμωμένο άνθρωπο, στον οποίο όπως φαίνεται η γραφή λειτούργησε κατασταλτικά, αναλγητικά και σίγουρα ψυχοθεραπευτικά.
Φταίει λοιπόν ο κομμουνισμός για τον θυμό αυτό; Φταίει μήπως ο κόσμος που είναι φορτωμένος καπιταλιστική αδικία; Μήπως φταίνε οι επιλογές των ανθρώπων, άλλες θελημένες άλλες αθέλητες που σε συνδυασμό με την προσωπικότητα και τα βιώματα που έχει ο καθένας, οδηγούν σε αντίστοιχα αδιέξοδα όταν συγκρούονται με τις νόρμες της ιδεολογίας;
Μήπως η ιδεολογία από μόνη της είναι ανίκανη να λειτουργήσει πολιτικά όταν δεν υπάρχει ο κατάλληλος δέκτης; Μήπως να εξετάσουμε το σοβαρό ενδεχόμενο να μην είναι όλοι κατάλληλοι δέκτες; Μήπως η διαφορετικότητα και ο σεβασμός σ' αυτήν, είναι το «ιερό δισκοπότηρο» στην αναζήτηση του αναγνώστη διαβάζοντας το βιβλίο; Μήπως κανείς δεν κατέχει την απόλυτη αλήθεια;
Κάποια στιγμή η ιδεολογία -μοιραία- έρχεται σε δεύτερη μοίρα μπροστά στην καίρια και μοναδική -κι εδώ εξόχως τραυματική- σχέση πατέρα-γιου. Εκεί, που στο τέλος της ζωής του πατέρα, έρχεται και η ώρα του λογαριασμού για όσα δεν έγιναν, δεν ειπώθηκαν, για όσα μπορούσαν να γίνουν αλλιώς και κατέληξαν αλλιώς, για όσα πάρθηκαν και δεν δόθηκαν πίσω. Και σ' αυτή την καταμέτρηση δεν υπάρχουν ιδεολογίες παρά μόνο ξεγύμνωμα. Απ' όλα.
Ξαναλέω πως το βιβλίο δεν είναι «αντικομμουνιστικό». Το παραδέχεται άλλωστε και ο ίδιος ο Αντερόλντ απαντώντας σε σχετική ερώτηση που του έγινε, με μια ρήση του Πολ Νιζάν: «Κανείς δεν θεραπεύεται απ' τον κομμουνισμό».
Αντιθέτως, το διαπνέει μια απίστευτη μελαγχολία, σαν αυτή του περιγράφει -δοκιμιακά- ο Έντσο Τραβέρσο στο τελευταίο πόνημά του «Αριστερή Μελαγχολία».
ΚΟΚΚΙΝΟΙ
του Καρλ Αντερόλντ
σελ. 387-εκδ. Στερέωμα
μτφ. Κώστας Κατσουλάρης
Μήπως η ιδεολογία από μόνη της είναι ανίκανη να λειτουργήσει πολιτικά όταν δεν υπάρχει ο κατάλληλος δέκτης; Μήπως να εξετάσουμε το σοβαρό ενδεχόμενο να μην είναι όλοι κατάλληλοι δέκτες; Μήπως η διαφορετικότητα και ο σεβασμός σ' αυτήν, είναι το «ιερό δισκοπότηρο» στην αναζήτηση του αναγνώστη διαβάζοντας το βιβλίο; Μήπως κανείς δεν κατέχει την απόλυτη αλήθεια;
Κάποια στιγμή η ιδεολογία -μοιραία- έρχεται σε δεύτερη μοίρα μπροστά στην καίρια και μοναδική -κι εδώ εξόχως τραυματική- σχέση πατέρα-γιου. Εκεί, που στο τέλος της ζωής του πατέρα, έρχεται και η ώρα του λογαριασμού για όσα δεν έγιναν, δεν ειπώθηκαν, για όσα μπορούσαν να γίνουν αλλιώς και κατέληξαν αλλιώς, για όσα πάρθηκαν και δεν δόθηκαν πίσω. Και σ' αυτή την καταμέτρηση δεν υπάρχουν ιδεολογίες παρά μόνο ξεγύμνωμα. Απ' όλα.
Ξαναλέω πως το βιβλίο δεν είναι «αντικομμουνιστικό». Το παραδέχεται άλλωστε και ο ίδιος ο Αντερόλντ απαντώντας σε σχετική ερώτηση που του έγινε, με μια ρήση του Πολ Νιζάν: «Κανείς δεν θεραπεύεται απ' τον κομμουνισμό».
Αντιθέτως, το διαπνέει μια απίστευτη μελαγχολία, σαν αυτή του περιγράφει -δοκιμιακά- ο Έντσο Τραβέρσο στο τελευταίο πόνημά του «Αριστερή Μελαγχολία».
ΚΟΚΚΙΝΟΙ
του Καρλ Αντερόλντ
σελ. 387-εκδ. Στερέωμα
μτφ. Κώστας Κατσουλάρης
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου