Η Τριλογία της Μασσαλίας, του Ζαν Κλωντ Ιζό

Η Μασσαλία, η πατρίδα του Πρωτέα, ένα απ' τα μεγαλύτερα λιμάνια της Μεσογείου που μας ενώνει. 
Το Μαύρο Τραγούδι της Μασσαλίας, Το Τσούρμο, Solea: Τα τρία βιβλία που απαρτίζουν αυτήν τη συγκλονιστική τριλογία του πρόωρα χαμένου Ιζό που καιρό τώρα περίμενε τη σειρά της στο ράφι. Ο καιρός ήρθε, οι λέξεις ρουφήχτηκαν απ' τα μάτια που το γύρισμα των σελίδων τα έκανε να διψάνε πιο πολύ. Η γεύση;

Ο γλυκάνισος του παστίς, μια ιδέα αντσούγιας, μπόλικο σκόρδο, ένα τραγούδι του Μάιλς Ντέιβις, λόφοι, μπαρ, συνοικίες, η πικρή εγκληματικότητα, ένα ποτήρι κρασί της Προβηγκίας, ένας δίσκος του Κολτρέιν, ένα λαβράκι ψημένο με μπόλικο μάραθο, το γαλάζιο του κόλπου του Λέοντα, ο παφλασμός των κυμάτων σε μια βάρκα που βγαίνει στ' ανοιχτά, οι ανεκπλήρωτοι έρωτες, οι καταδικασμένοι έρωτες, το νέκταρ που αφήνει στο στόμα το ρούφηγμα ενός μυδιού, η βρωμιά που αναδύεται απ' το Εθνικό Μέτωπο του Λεπέν, η κουρασμένη Αριστερά της Γαλλίας, οι παιδικές φιλίες, η Μασσαλία των μεταναστών, οι ντόκοι του λιμανιού, ένα τραγούδι του Φερέ, οι στίχοι του Μπροκιέ, «έρχομαι να βρω ό,τι πρέπει για να ξαναφύγω», οι απώλειες, οι ρυτίδες της γλυκιάς Ονορίν, οι αποικίες της Γαλλίας, οι σφαγές της Γαλλίας, μια σούπα με μπόλικο βασιλικό, ένας δίσκος του Ντιουκ Έλινγκτον, οι Masillia Sound System, η ραπ της οργής, Άραβες, Ευρωπαίοι, Αφρικανοί, ένας γαλάζιος ουρανός, φόνοι, φόνοι, φόνοι, ένας κουρασμένος ήρωας...

Αυτή είναι η τριλογία της Μασσαλίας.  

Όσο κι αν προσπαθώ, δεν καταφέρνω να θυμηθώ άλλον συγγραφέα με το μοναδικό ταλέντο να «παγιδεύει» τόσο έντονα τον αναγνώστη στη γραφή του και να τον κάνει κοινωνό μιας πόλης που δεν έχει επισκεφτεί ποτέ. Και όχι μόνο να τον κάνει κοινωνό, αλλά όπως πολύ σωστά αναφέρει στο επίμετρο ο Ριχάρδος Σωμερίτης «πολύ θα το 'θελα να βρω μια μέρα το μπαρ του Φονφόν -καλή του ώρα- και να του φωνάξω: "Patron, un pastis!"».
Απ' την άλλη, πολύ θα' θελα να γνώριζα τον Φαμπιό Μοντάλ, τον τραγικό ήρωα της τριλογίας, παιδί μεταναστών, πρώην μπάτσο, έναν κουρασμένο άνθρωπο, ψυχολογικά και όχι σωματικά, αηδιασμένο απ' την πορεία αυτού του κόσμου, απ' την ανθρώπινη εκμετάλλευση, τον ρατσισμό, την βία, τον χαμό αγαπημένων προσώπων, την διαφθορά, την παγκοσμιοποίηση, έναν ήρωα που στο πρόσωπό του καθρεφτίζεται η αντίσταση αλλά ταυτόχρονα και η συντριβή του ενός απέναντι στο Σύστημα. 

Αριστερός ο Ιζό, δεν αφήνει την ευκαιρία ανεκμετάλλευτη και θίγει θέματα που σήμερα είναι περισσότερο επίκαιρα από ποτέ, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρώπη. Η άνοδος της Ακροδεξιάς στο νότο της Γαλλίας απ' τη δεκαετία του 90, οι επιθέσεις σε μετανάστες, ο κίνδυνος των φονταμενταλιστών του Ισλάμ, η χαμένη γενιά των νέων που επιδίδονται σε πράξεις έκφρασης της οργής τους, οι αγαστές σχέσεις του Τραπεζικού Κεφαλαίου με την Μαφία και τα παρακλάδια τους που απλώνονται παντού, η διαφθορά στην Πολιτική και στην Αστυνομία, οι διεθνείς πιστωτικοί οργανισμοί και οι «συστάσεις» τους προς τις οικονομίες των χωρών που σιγά, σιγά στερεύουν από κοινωνική πολιτική, ο κόσμος που αλλάζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα ανοίγοντας την ψαλίδα ανάμεσα στους έχοντες και τους μη έχοντες, η Μασσαλία που μεταμορφώνεται σε κάτι που ο Μοντάλ δεν αναγνωρίζει, ο κόσμος που μεταμορφώνεται το ίδιο...

Ο Ιζό μέσα σε 800 σελίδες περιγράφει με μαεστρία την ανθρωπογεωγραφία μιας πόλης, αναλύει τα όσα οι κοινωνιολόγοι φωνάζουν για την παραβατικότητα αλλά δεν υπάρχει κοινωνικό κράτος να τους αφουγκραστεί, προειδοποιεί για το πολιτικό τέλμα που θα επέλθει στο μέλλον -σήμερα- με την άνοδο της Ακροδεξιάς, και αναζητά, μέσω του Μοντάλ, τις μικρές χαρές της ζωής:

Τους στίχους του Μπροκιέ, την κορνέτα του Μάιλς Ντέιβις, έναν έρωτα που θα κρατήσει, ένα παγωμένο παστίς, τον ζωμό ενός αχινού που θα τον συνοδεύει ένα ποτήρι κρασί...

Η ΤΡΙΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΑΣΣΑΛΙΑΣ
(i. Το Μαύρο Τραγούδι της Μασσαλίας, ii. Το Τσούρμο, iii. Solea)
του Ζαν Κλωντ Ιζό 
σελ. 788-εκδ. Πόλις
μτφ. Ριχάρδος Σωμερίτης, Αλέξης Εμμανουήλ