Πένθιμο Εμβατήριο, του Σωτήρη Πατατζή
Λακωνία 1949. Έξω απ' τη Σπάρτη, σ' ένα χωριό που μόλις εγκατέλειψε ο εθνικός στρατός, φτάνει ένα Σύνταγμα του ΔΣΕ. Διοικείται πολιτικά απ' τον Βράχο, ενώ ανάμεσα στα στελέχη που το απαρτίζουν διακρίνουμε τον Γορίλα (ψυχίατρο στο επάγγελμα που εκτελεί χρέη γιατρού των ανταρτών), τον Αρίστο (με ταλέντο στη συγγραφή αλλά και με πολλές απορίες για την αναγκαιότητα της τυφλής υποταγής στο Κόμμα), τον Μπουλντόζα, (έναν χαρακτηριστικό τύπο τυχοδιώκτη, γυναικά και καλοπερασάκια) που πριν τον πόλεμο εμπορευόταν ζώα.
Η ζωή στο χωριό μοιάζει ρημαγμένη απ' τα τόσα χρόνια πολέμου. Χαρακτηριστικές φιγούρες του η Αναστάσαινα, μια παλιά αρχόντισσα που έχασε τέσσερις γιους και σύζυγο στους πολέμους που προηγήθηκαν και ο φιλοβασιλικός -πλην δίκαιος- παπάς που τα πίνει παρέα με τον Βράχο, ανταλλάσσοντας μαζί του ουκ ολίγες βρισιές εξαιτίας των πολιτικών και θρησκευτικών διαφορών τους.
Η πείνα τους θερίζει. Περιμένουν τις διαταγές της Μεραρχίας να κινηθούν αλλά αυτές δεν έρχονται ποτέ. Την ίδια ώρα, μέσα από διάφορα καθημερινά περιστατικά αναλύονται οι χαρακτήρες των πρωταγωνιστών που περιμένουν κάτι. Ο Βράχος περιμένει την πετυχημένη έκβαση της Επανάστασης και πίνει νερό στο όνομα του Κόμματος και του Στάλιν. Ο Γορίλας σκέφτεται τον Φρόιντ και τον Γιουνγκ και περιμένει την εποχή που θα επιστρέψει να βρει τον παλιό του έρωτα. Ο Αρίστος σκέφτεται τον Γαλιλαίο και τους αρχαίους Αμυκλαιείς που ζούσαν στην περιοχή και περιμένει τη ρήξη με το Κόμμα. Ο Μπουλντόζας λιγουρεύεται την μοναχοκόρη του παπά, την Αρετή και θέλει να την ξεμοναχιάσει. Δεν περιμένει τίποτα.
Ο χρόνος που περνάει θα τους δοκιμάσει όλους. Την πίστη στην Επανάσταση, στον αγώνα, στο Κόμμα, στις ιδέες, σε μια διαφορετική κοινωνία. Μοιραία οι εσωτερικές συγκρούσεις θα κάνουν την εμφάνισή τους, την ώρα που ο συγγραφέας, επιδέξια, κάνει αναφορές στην ευθύνη των ξένων (ιμπεριαλιστών και μη) για την κατάσταση που διαχρονικά βασανίζει την Ελλάδα. Οι συγκρούσεις θα κορυφωθούν, οι λέξεις προδοσία και ήττα θα γίνουν όλο και πιο συχνές και οι σχέσεις των ανθρώπων που έχουν περάσει τόσα μαζί θα δοκιμαστούν στο μέγιστο βαθμό. Η διχόνοια θα κάνει την εμφάνισή της και οι παλιές φιλίες θα πάψουν να υπάρχουν προς χάρη της τυφλής υπακοής στην ιδεολογία.
Το μόνο που θα έρθει να τους βρει δεν είναι οι πολυπόθητες διαταγές, αλλά οι οβίδες του πυροβολικού του κυβερνητικού στρατού που θα πέσουν στο χωριό. Θα καταφύγουν στα βουνά, στα χιόνια, κουρασμένοι, κλονισμένοι και το κυριότερο, ηττημένοι. Μόνο κάποιοι απ' αυτούς το έχουν καταλάβει, κάποιοι άλλοι θα επιμείνουν καταστροφικά στην προοπτική της νίκης.
Αλίμονο, αυτή δεν θα έρθει ποτέ.
Λίγα λόγια για τον Σωτήρη Πατατζή, που η αλήθεια είναι ότι παραμένει σχετικά άγνωστος και δεν περιλαμβάνεται στο πάνθεον της μεταπολεμικής γειτονιάς των συγγραφέων. Είναι λογικό και αναμενόμενο ότι ο άνθρωπος και συγγραφέας του εν λόγω βιβλίου που συμμετείχε στον ΕΛΑΣ, θα θεωρείται ως «οπορτουνιστής», «ρεφορμιστής» και δεν ξέρω και τι άλλο απ' το Κόμμα που επαίρεται για την κατοχή της μοναδικής αλήθειας της Ιστορίας. Ίσως μάλιστα να τον χαρακτηρίσουν και ως τον Έλληνα Άρθουρ Κάιστλερ για το περιεχόμενο του βιβλίου του και για την αμφισβήτηση του αλάθητου του Κόμματος.
Τον αναγνώστη όμως τον απασχολούν άλλα πράγματα. Η ροή του κείμενου που είναι εξαιρετική, η γλώσσα που είναι άμεση και αυθεντική, οι διάλογοι που είναι ρεαλιστικοί, η κορύφωση που θυμίζει αρχαίο δράμα, το περιεχόμενο που δεν χαρίζεται σε κανέναν και αντιπολεμικό ύφος του που το χαρακτηρίζει, απ' την πρώτη έως την τελευταία του σελίδα.
ΠΕΝΘΙΜΟ ΕΜΒΑΤΗΡΙΟ
του Σωτήρη Πατατζή
σελ. 666-εκδ. Βιβλιοπωλείο της Εστίας
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου