Αναγνώσεις, Δελτίον 3 και απολογισμός!

Δύσκολο θέμα, δύσκολο "πιάσιμο" απ' τον συγγραφέα, όλα της ανάγνωσης δύσκολα αλλά αναγκαία. Καλό ήταν αυτό για να ξεφεύγουμε και λίγο απ' τα συνηθισμένα ώστε να θυμόμαστε λίγο και τους μεγάλους κλασικούς που ψυχογραφούσαν τον ήρωα και δεν τον περιέγραφαν απλώς.
Το βιβλίο λειτουργεί σε διάφορα επίπεδα. Υπάρχει πρώτη, δεύτερη και ... άλλες αναγνώσεις. Θα πρέπει να ξαναγυρίσεις ίσως σελίδες, να ξαναδιαβάσεις κομμάτια, ν' ανατρέξεις στις σημειώσεις (απαραίτητες και διαφωτιστικές) και πάνω απ' όλα ν' αντέξεις το παραλήρημα του ήρωα. Η βασική ιδέα δεν διεκδικεί δάφνες πρωτοτυπίας. Τις διεκδικεί όμως ο τρόπος προσέγγισής της.
Σ' ένα βουνό ζει απομονωμένος ο ήρωας, ο Ίσμαελ, συγγραφέας ελαφράς λογοτεχνίας με μεγάλη επιτυχία στο ενεργητικό του. Κατέφυγε εκεί μετά το χωρισμό με τη σύζυγό του και την απαγωγή/βιασμό/δολοφονία της μικρής τους κόρης. Μοναδικοί του επισκέπτες είναι η ατζέντισσά του και κάποιοι μπράβοι εμπόρων ναρκωτικών οι οποίοι στην άλλη πλαγιά του βουνού έχουν τη φυτεία τους. Κάποια στιγμή ο Ίσμαελ αποφασίζει να "προσκαλέσει" στο βουνό και κάποιον άλλον. Τον δολοφόνο της κόρης του...

Η "πρόσκληση" εννοείται πως δεν γίνεται με κανόνες καλής συμπεριφοράς. Ο Ίσμαελ τον βρίσκει/απαγάγει/κρατά αιχμάλωτο στο υπόγειο του σπιτιού του, εκεί, στα βουνά που δεν πατάει ψυχή. Κι εδώ αρχίζει το ξεδίπλωμα του βιβλίου.

Ο ήρωας μέσα από τον ενίοτε παραληρηματικό λόγο του - αποτέλεσμα του σοκ, της θλίψης, της απώλειας που παλεύει να διαχειριστεί - αναρωτιέται μεταξύ άλλων για το δικαίωμα στην αυτοδικία, στην εκδίκηση, στη στέρηση βασικών δικαιωμάτων ενός υποφαινόμενου ενόχου. Η υπόθεση ξεφεύγει απ' το δίπολο πατέρας εναντίον βιαστή και φτάνει στην Αμερική του Μπους του νεότερου εναντίον του Ισλάμ. Απ' το χαντάκι που βρέθηκε νεκρή η κόρη κάνουμε ένα άλμα (σε ισόποσες δόσεις και με εξαιρετική τεχνική) στα βασανιστήρια των φυλακών του Άμπου Γκράϊμπ και του Γκουαντάναμο. Απ' τα υπαρξιακά ερωτήματα του πατέρα περί Αλήθειας, Δικαιοσύνης, Αντικειμενικότητας, Σωστού και Αδίκου, Εκπαίδευσης (Θρησκευτικής και Πολιτικής) φτάνουμε στα φέρετρα των Αμερικάνων που γυρίζουν απ' το Ιράκ τυλιγμένοι σε σκισμένες σημαίες.
Το κείμενο είναι εμπλουτισμένο από ρήσεις και ιδέες αρχαίων φιλοσόσοφων - στη Γνώση καταφεύγει ο ήρωας για να πάρει απαντήσεις - και απάντηση (κατά την προσωπική μου άποψη), απάντηση που θα τον παρηγορήσει, δεν παίρνει από πουθενά. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μαθαίνει, ότι δεν αγωνίζεται, ότι δεν προσπαθεί εναγωνίως να βάλει μέσα σ' ένα λογικό περίγραμμα την παράνοια που βιώνει προκειμένου να την κάνει διαχειρίσιμη.

Και οι μέρες περνούν. Και θόρυβοι ακούγονται απ' το υπόγειο. Και διάλογοι με το δολοφόνο (ειδικά αυτός προς το τέλος του βιβλίου, σου σφίγγει το στομάχι).

"Είμαι ένας σωστός Αμερικάνος και κρατώ το όπλο μου", φωνάζει κάπου ο Ίσμαελ. Μα δεν υπάρχει κανείς να τον ακούσει παρά μόνο ο εαυτός του...

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ
του Πέρσιβαλ Έβερετ
σελ. 260 - εκδ. Πόλις
μτφ. Δημήτρης Αθηνάκης

Ο αφηγητής του βιβλίου γνωρίζει στο Παρίσι του μεσοπολέμου έναν παράξενο άνθρωπο. Ένα βράδυ, μπροστά σε μια μποτίλια αλκοόλ αυτός ο παράξενος άνθρωπος εξομολογείται τη ζωή του. Την άνοδο και την πτώση του.
Όντας νόθο παιδί κάποιου ρώσου πρίγκιπα μεγαλώνει σε κάποια επαρχία της τσαρικής Ρωσίας αναζητώντας την ταυτότητά του. Μεγαλώνοντας θ' αναζητήσει και την αναγνώριση απ' τον πατέρα του ώστε να πάψει να είναι θεωρείται μπάσταρδος. Ο πρίγκιπας τού αρνείται αυτό το δικαίωμα και τον διώχνει μακριά. Από εκείνη τη στιγμή σκοπός της ζωής του νεαρού ήρωα είναι η εκδίκηση. Η δικαίωση. Γίνεται μέλος στην τσαρική μυστική αστυνομία και εξελίσσεται σ' ένα απ' τα μεγαλύτερα καθάρματα που ανθούν στις τάξεις της. Αποκτά μια σχετική δύναμη και εξουσία, αρχίζει να γίνεται "κάποιος". Με το πέρας των χρόνων η εκδίκηση που έχει στο μυαλό του αποκοιμιέται. Όλα αυτά έως τη στιγμή που μια γυναίκα θα γίνει η περόνη που θ' απασφαλίσει τη χειροβομβίδα της μνήμης του.
Από την τσαρική Μόσχα έως το Παρίσι της Μπελ Επόκ, ο ήρωας θα δοκιμαστεί απ' την αρχή και θα κατρακυλήσει ένα προς ένα τα σκαλιά της πτώσης του. Ο αρρωστημένος έρωτάς του για τη γυναίκα η οποία αποδεδειγμένα δεν δίνει δεκάρα γι' αυτόν θα τον οδηγήσει στις χειρότερες πράξεις που θα γίνουν οι Ερινύες του. Στα σοκάκια του Παρισιού θ' αναζητεί ρώσους εμιγκρέδες, εχθρούς του καθεστώτος και θα κάνει τα πάντα να τους στείλει πίσω να τιμωρηθούν. Το πορτοφόλι του γεμίζει εύκολα από φράγκα, τόσο εύκολα όσο του το αδειάζει ο έρωτάς του. Και αυτό το καταραμένο παιχνίδι δεν έχει τελειωμό. Ώσπου, στο Παρίσι καταφθάνουν ο γέρος πρίγκηπας με το νόμιμο γιο του. Η διάθεση για εκδίκηση φουντώνει ξανά απ' την αρχή απ' τη στιγμή που ο "νόμιμος" αδελφός του - ως άλλος πατέρας που του στέρησε τ' όνομα - θα θελήσει να του στερήσει τον έρωτά του...

Είναι το τρίτο βιβλίο του Γιόζεφ Ροτ που πέφτει στα χέρια μου και μπορώ να πω ότι είχε ένα μοναδικό ταλέντο να συνδέει την ιστορία του ήρωα με την Ιστορία της εποχής του. Στο "Εμβατήριο Ραντέτσκυ" γίναμε μάρτυρες της πτώσης μιας αυτοκρατορίας. Στο "Hotel Savoy" είδαμε την Ευρώπη να παραπαίει και να χάνεται στις φλόγες. Με το "Η Ομολογία ενός Δολοφόνου" ο Ροτ μας κάνει μάρτυρες της πτώσης ενός ανθρώπου.

Η ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΝΟΣ ΔΟΛΟΦΟΝΟΥ (μέσα σε μια νύχτα)
του Γιόζεφ Ροτ
σελ. 185 - εκδ. Άγρα
μτφ. Μαρία Αγγελίδου

Μέρες που' ναι, αν κάνετε δώρο, ας είναι βιβλίο.

Το 2013 διάβασα - αν μέτρησα σωστά - 33 βιβλία. Τα κορυφαία τρία αυτής της χρονιάς ήταν...

1. Μόνος στο Βερολίνο του Χανς Φάλαντα, εκδ. Πόλις.
Από τα βιβλία που σε καθηλώνουν απ' την πρώτη σελίδα και σε πάνε απνευστί ως το τέλος. Η ιστορία ενός ζευγαριού Γερμανών που ζει στο Βερολίνο του 1940 και αντιστέκεται στους Ναζί του Χίτλερ. Εξαιρετικό ως ιστορία, ως κλίμα, ως απόδοση.

2. Το Μηδέν και το Άπειρο του Άρθουρ Κάισλερ, εκδ. Νησίδες.
Ομοίως. Σε καθηλώνει απ' την αρχή και σε φτάνει στο τέλος με μιαν ανάσα. Γιατί απέτυχε ο Σοσιαλισμός στην Ρωσία; Που πήγαν τα όνειρα της Επανάστασης; Μέσα απ' τα μάτια ενός Επαναστάτη της Παλιάς Φρουράς ο οποίος πέφτει σε δυσμένεια και φυλακίζεται, περνάει από μπροστά μας ολόκληρη η Ιστορία της Ρωσίας, από το 1917 κι έπειτα.

3. Μετρό 2033 του Ντμίτρι Γκλουκόφσκι, εκδ. Καστανιώτη.
Απ' το μπλογκ στο χαρτί. Με τη συμμετοχή χιλιάδων αναγνωστών που παθιάστηκαν με την ιστορία του Γκλουκόφσκι. Με παρεμβάσεις ειδικών που γνωρίζουν το αχανές Μετρό της Μόσχας όπως την παλάμη τους. Με μια post apocalyptic ιστορία που διαδραματίζεται στην υπόγεια Μόσχα, στους σταθμούς του Μετρό εκεί που υπάρχουν οι τελευταίοι επιζήσαντες ενός πυρηνικού πολέμου. Αλλά δεν είναι μόνοι...
Κλειστοφοβικό, ανθρώπινο, και μ' ένα τέλος ανατρεπτικό!

Καλές αναγνώσεις να έχουμε το 2014!