Οι Δρόμοι της Πείνας, του Ζόρζε Αμάντο
Μέρες που' ναι, τούτο το βιβλίο έμοιαζε με την μαρτυρική πορεία προς το Γολγοθά. Παρά το γεγονός ότι η μετάφραση σε κάποια σημεία ήταν εντελώς πρόχειρη, η πένα του σπουδαιότερου βραζιλιάνου συγγραφέα δεν μπορεί να χάσει τη λάμψη της. Προσπαθώ να θυμηθώ πότε ήταν η τελευταία φορά που σφίχτηκε το στομάχι μου διαβάζοντας ένα βιβλίο. Στους Δρόμους της Πείνας αυτό συνέβη ουκ ολίγες φορές.
Βρισκόμαστε στη Βραζιλία, στη δεκαετία του 1950. Η χώρα ουσιαστικά διοικείται απ' τους "συνταγματαρχαίους", απόγονους των ευρωπαίων κατακτητών και της τοπικής άρχουσας τάξης. Είναι η εποχή των μεγαλοτσιφλικάδων αυτής της αχανούς χώρας οι οποίοι έχουν στην κατοχή τους χιλιάδες στρέμματα γης τα οποία δουλεύουν οι εργάτες, 7 μέρες την εβδομάδα και ειδικότερα: 3 επί πενιχρή πληρωμή για λογαριασμό του τσιφλικά, 3 για λογαριασμό τους και μία... δωρεάν για λογαριασμό ξανά του τσιφλικά. Παράλληλα είναι υποχρεωμένοι ν' αγοράζουν όλα τα είδη πρώτη ανάγκης απ' την καντίνα των τσιφλικιών, πληρώνουν δηλαδή τον ίδιο τον τσιφλικά σε τιμές που εκείνος ορίζει.
Η ξηρασία του καιρού έχει ως συνέπεια την κακή σοδειά, μετατρέπει χιλιάδες απ' αυτούς σε Φλαγκελάντος (θύματα της ανομβρίας δηλαδή) και τους οδηγεί σε μια άνευ προηγουμένου εσωτερική μετανάστευση προς το νότο, προς το Σάο Πάολο, όπου έχουν ακούσει ότι τα μεροκάματα είναι καλύτερα και πως οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν με μια κάποια αξιοπρέπεια.
Το βιβλίο του Αμάντο παρακολουθεί την πορεία μιας τέτοιας - πολυπληθούς - οικογένειας στους Δρόμους της Πείνας. Είναι διωγμένοι απ' το τσιφλίκι στο οποίο εργάζονταν μια ζωή καθώς άλλαξε ο ιδιοκτήτης του, ακολουθούν λοιπόν μια πορεία εκατοντάδων χιλιομέτρων μέσα στην έρημο, με αντιπάλους την πείνα, τις αρρώστιες, τη δίψα, την έλλειψη φαρμάκων, έχοντας στο μυαλό τους την ελπίδα της πόλης, του μακρινού και μυθικού - όπως μοιάζει - Σάο Πάολο, εκεί που οι άνθρωποι προκόβουν.
Και οι σελίδες μετρούν απώλειες.
Ο Αμάντο, γιος ο ίδιος μικροιδιοκτήτη φυτείας κακάο στη Βραζιλία, 11 φορές φυλακισμένος για την αριστερή του δράση, έγραψε ένα βιβλίο το οποίο αποδεικνύει περίτρανα τη φράση "όπου φτωχός και η μοίρα του" αλλά παράλληλα καταγγέλλει και το ταξικό χάος που επικρατούσε - και εξακολουθεί να επικρατεί ως ένα βαθμό - σ' αυτή την απέραντη αλλά και τόσο πλούσια χώρα. Η γραφή του, άλλοτε λυρική και άλλοτε απίστευτα κυνική - ειδικά όταν αφηγείται θανάτους κολίγων - σε παγιδεύει και σε εμποδίζει απ' το ν' αφήσεις το βιβλίο απ' τα χέρια σου.
Βιβλία σαν αυτό αποδεικνύονται διαχρονικά και τραγικά επίκαιρα, ειδικά σήμερα όπου η πολιτική του νεοφιλελευθερισμού οδηγεί μαθηματικά στο μοντέλο των εργατών - δούλων, χωρίς βασικά δικαιώματα, χωρίς δικαίωμα στην απεργία, μόνο και μόνο για να είναι "ανταγωνιστικοί" και να θησαυρίζουν παράλληλα οι τσέπες των λίγων.
Αυτό που με τρελαίνει περισσότερο απ' όλα είναι ότι βλέπω Έλληνες λογοτέχνες - και μάλιστα διάσημους - ν' ακολουθούν ακριβώς αυτή την πολιτική και να κουνάνε επιτιμητικά το δάχτυλο στους υπόλοιπους. Ίσως να φταίει που στο μυαλό του αναγνώστη εξιδανικεύεται ένας καλός συγγραφέας ο οποίος ωστόσο στην κανονική του ζωή, η ψυχή και η αίσθηση δικαίου απουσιάζουν...
*Μάθετε τρόπους κ. Τατσόπουλε και διαβάστε λίγο Ιστορία. Εάν δεν υπήρχε το Στάλινγκραντ, σήμερα θα βρισκόσασταν στα Καμμένα Βούρλα να σκουπίζετε ναζιστικούς πισινούς που θα λιάζονταν στον ήλιο.
ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΕΙΝΑΣ
του Ζόρζε Αμάντο
σελ. 292 - εκδ. Ζαχαρόπουλος
μτφ. Κώστας Κοτζιάς
Η ξηρασία του καιρού έχει ως συνέπεια την κακή σοδειά, μετατρέπει χιλιάδες απ' αυτούς σε Φλαγκελάντος (θύματα της ανομβρίας δηλαδή) και τους οδηγεί σε μια άνευ προηγουμένου εσωτερική μετανάστευση προς το νότο, προς το Σάο Πάολο, όπου έχουν ακούσει ότι τα μεροκάματα είναι καλύτερα και πως οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν με μια κάποια αξιοπρέπεια.
Το βιβλίο του Αμάντο παρακολουθεί την πορεία μιας τέτοιας - πολυπληθούς - οικογένειας στους Δρόμους της Πείνας. Είναι διωγμένοι απ' το τσιφλίκι στο οποίο εργάζονταν μια ζωή καθώς άλλαξε ο ιδιοκτήτης του, ακολουθούν λοιπόν μια πορεία εκατοντάδων χιλιομέτρων μέσα στην έρημο, με αντιπάλους την πείνα, τις αρρώστιες, τη δίψα, την έλλειψη φαρμάκων, έχοντας στο μυαλό τους την ελπίδα της πόλης, του μακρινού και μυθικού - όπως μοιάζει - Σάο Πάολο, εκεί που οι άνθρωποι προκόβουν.
Και οι σελίδες μετρούν απώλειες.
Ο Αμάντο, γιος ο ίδιος μικροιδιοκτήτη φυτείας κακάο στη Βραζιλία, 11 φορές φυλακισμένος για την αριστερή του δράση, έγραψε ένα βιβλίο το οποίο αποδεικνύει περίτρανα τη φράση "όπου φτωχός και η μοίρα του" αλλά παράλληλα καταγγέλλει και το ταξικό χάος που επικρατούσε - και εξακολουθεί να επικρατεί ως ένα βαθμό - σ' αυτή την απέραντη αλλά και τόσο πλούσια χώρα. Η γραφή του, άλλοτε λυρική και άλλοτε απίστευτα κυνική - ειδικά όταν αφηγείται θανάτους κολίγων - σε παγιδεύει και σε εμποδίζει απ' το ν' αφήσεις το βιβλίο απ' τα χέρια σου. Βιβλία σαν αυτό αποδεικνύονται διαχρονικά και τραγικά επίκαιρα, ειδικά σήμερα όπου η πολιτική του νεοφιλελευθερισμού οδηγεί μαθηματικά στο μοντέλο των εργατών - δούλων, χωρίς βασικά δικαιώματα, χωρίς δικαίωμα στην απεργία, μόνο και μόνο για να είναι "ανταγωνιστικοί" και να θησαυρίζουν παράλληλα οι τσέπες των λίγων.
Αυτό που με τρελαίνει περισσότερο απ' όλα είναι ότι βλέπω Έλληνες λογοτέχνες - και μάλιστα διάσημους - ν' ακολουθούν ακριβώς αυτή την πολιτική και να κουνάνε επιτιμητικά το δάχτυλο στους υπόλοιπους. Ίσως να φταίει που στο μυαλό του αναγνώστη εξιδανικεύεται ένας καλός συγγραφέας ο οποίος ωστόσο στην κανονική του ζωή, η ψυχή και η αίσθηση δικαίου απουσιάζουν...
*Μάθετε τρόπους κ. Τατσόπουλε και διαβάστε λίγο Ιστορία. Εάν δεν υπήρχε το Στάλινγκραντ, σήμερα θα βρισκόσασταν στα Καμμένα Βούρλα να σκουπίζετε ναζιστικούς πισινούς που θα λιάζονταν στον ήλιο.
ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΕΙΝΑΣ
του Ζόρζε Αμάντο
σελ. 292 - εκδ. Ζαχαρόπουλος
μτφ. Κώστας Κοτζιάς
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου